ҚАЛБ ХОТИРЖАМЛИГИГА ЭРИШИШ СИРИ
Инсон ҳаётидаги энг улуғ неъматлардан бири — қалбнинг хотиржамлиги. Бу шундай ҳолатки, у борлиқнинг чиройини ўзгартириб юборади: ғам ҳам сабоққа айланади, синов ҳам меҳр белгиси бўлади. Хотиржам қалб — Аллоҳни таниб етган, Унга суянган ва тақдирга рози бўлган қалбдир.
Қалб хотиржамлиги илму бойлик билан эмас, балки Аллоҳга яқинлик билан насиб бўлади. Чунки Аллоҳ таоло Қуръон Каримда шундай марҳамат қилади:
«Билиб қўйингки, Аллоҳнинг зикри билангина қалблар хотиржам бўлади» (Раъд, 28). Бу оят қалб сукунининг ягона манбаини кўрсатади. Демак, қалбни тинч қилиш учун уни дунё ғавғосидан эмас, ғофилликдан озод қилиш керак.
Хотиржамликка эришиш йўли, аввало, қалбни тозалашдан бошланади. Кимнинг қалбида ҳасад, ғазаб, адоват ёки ортиқча дунё муҳаббати жой олган бўлса, у қалбнинг ороми йўқолади. Тасаввуф уламолари “қалбни тозалаш — унинг ойнасини ярқиллатиш” деб таърифлайди. Қалб мусаффо бўлмаса, ҳақиқат нурини акс эттира олмайди.
Хотиржамликнинг иккинчи омил — Аллоҳга таваккул қилишдир. Инсон ҳар нарсани назорат қила олмайди, аммо ишонч билан Аллоҳга суянган одам ҳар вазиятда барқарор бўлади. Таваккул қалбдаги хавотирни енгади, чунки у инсонга шундай ҳисни беради: “Мен қўлимдан келганини қилдим, қолганини Раббим ихтиёрига топширдим.” Бу ҳис қалбни енгил қилади, руҳни ҳузурга олиб келади.
Қалб хотиржамлигининг яна бир асосий сабаби — намоз ва дуодир. Намоз — зикрнинг энг олий кўриниши, у қалбга сукун ва маънавий тартиб олиб киради. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ишнинг боши Ислом, унинг устуни намоз» (Имом Термизий Ҳасан-саҳиҳ деган) — деб марҳамат қилганлар. Дуо эса қалб билан Аллоҳ ўртасидаги бевосита боғланишдир. Банда ҳар куни дуо орқали ўз сири ва ташвишини Парвардигорга айтса, қалб енгиллик топади.
Шукр ҳам хотиржамликнинг калитидир. Инсон шукр қилганда, унинг диққати йўқ нарсалардан бор нарсаларга қарайди. Шукр қалбда розилик ҳиссини пайдо қилади, розилик эса синовда ҳам ором келтиради. Аллоҳнинг ҳар бир тақдирини ҳикмат деб билган одамнинг қалби ҳеч қачон изтиробга чўкмайди.
Бошқа бир муҳим жиҳат — гуноҳдан истиғфор қилиш. Гуноҳлар қалбни оғирлаштиради, нури сўниб боради. Истиғфор эса уни ювиб, енгиллик бахш этади. Имом Ғаззолий айтади: “Қалб ҳар бир гуноҳ билан қопланади, тавба орқали у қайта тозаланади” Шунинг учун қалбни пок тутиш — хотиржамликни сақлашнинг энг таъсирли усулидир.
Хулоса қилиб айтганда, қалб хотиржамлиги — бу ички тарбия ва илоҳий боғланишнинг мевасидир. Уни дунё бойликлари, мансаб ёки моддий неъматлар билан кўпинча топиб бўлмайди. Унга фақат Аллоҳни таниб, Унга муҳаббат билан боғланиб, ҳар ҳолатда рози бўлиш орқали эришилади.
Қалб хотиржам бўлган инсоннинг юзида нур, сўзида салобат, ҳаётида маъно бўлади. Чунки у мусибатлар ичида ҳам Аллоҳнинг ҳузурини ҳис этади, унинг руҳи тинч, қадамлари мустаҳкам бўлади. Шундай қалб соҳиби ҳақиқий бахтли инсондир.
Хошимов Нуриддин
таълим муассасаси ўқитувчиси
