Vijdon erkinligi – inson sha’ni va huquqlarining asosi

Har bir inson o‘z qalbida qanday ishonchga ega bo‘lishi, qanday diniy yoki falsafiy qarashlarga ergashishi, fikr bildirish va e’tiqod asosida yashash huquqiga ega. Bu erkinlik “vijdon erkinligi” deb ataladi. U inson huquqlari ichida eng muhimlaridan biri hisoblanadi va demokratiya hamda huquqiy davlatning poydevoridir.

Vijdon erkinligi nimani anglatadi?

Vijdon erkinligi – bu insonning e’tiqod qilish yoki qilmaslik, dini tanlash yoki tanlamaslik, o‘z diniy qarashlarini o‘zgartirish, ibodat qilish, diniy marosimlarni ado etish yoki bunga qatnashmaslik huquqidir. Bu erkinlik nafaqat ichki ishonch bilan bog‘liq, balki uni ochiqchasiga bildirish, uni hayot tarzida namoyon etish imkoniyatini ham o‘z ichiga oladi.

Vijdon erkinligi va huquqiy kafolatlar

Ko‘plab demokratik davlatlarning konstitutsiyalarida vijdon erkinligi asosiy huquqlardan biri sifatida belgilangan. Xususan, O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 31-moddasida shunday deyilgan:

“Har kim vijdon erkinligiga ega. Har kim istalgan dinga e’tiqod qilish yoki hech qandday dinga e’tiqod qilmaslik huquqiga egadir.”

Bu degani, hech kim o‘z diniy qarashlari yoki qarashsizligi uchun kamsitilmaydi, majburlanmaydi yoki jazolanmaydi.

Jamiyatda vijdon erkinligining o‘rni

Vijdon erkinligi nafaqat shaxsiy erkinlik, balki jamiyatda bag‘rikenglik, totuvlik va o‘zaro hurmat muhitini shakllantirish uchun muhimdir. Har kim o‘z e’tiqodi asosida yashash imkoniga ega bo‘lsa, turli qarashlarga ega insonlar birgalikda tinch va hamjihat jamiyatda yashashlari mumkin bo‘ladi.

Xulosa

Vijdon erkinligi – bu faqat diniy erkinlik emas, balki inson erkin fikrlashi, tanlash huquqi va o‘zligiga hurmat belgisi hamdir. U barcha zamonaviy jamiyatlar uchun muqaddas qadriyatdir. Bu erkinlikni asrash va unga hurmat bilan yondashish – har birimizning fuqarolik burchimizdir.

Sattorov Ma'rufjon

Ta'lim muassasasi 54 guruh talabasi