Исломда Ватанга муҳаббат
Ислом дини инсоннинг Аллоҳга, пайғамбарига, оиласига, жамиятга ва ватанига бўлган муҳаббатини муқаддас деб билади. Ватанга муҳаббат – бу инсоннинг ўзи туғилиб ўсган юртга, унинг табиатига, одамларига ва қадриятларига бўлган садоқати ва ҳурматидир. Ўзбекистонда яшовчи мусулмонлар учун ватанга муҳаббат мавзуси ўзига хос аҳамиятга эга, чунки бу юрт тарихий ва маънавий жиҳатдан Ислом цивилизацияси билан чуқур боғланган. Ушбу мақолада Исломда ватанга муҳаббат мавзусини Ахли сунна вал жамоа йўналишига асосланиб, саҳиҳ ҳадислар ёрдамида ёритамиз.
Ватанга муҳаббатнинг Исломдаги ўрни
Исломда ватанга муҳаббат фақат эҳтирос ёки туйғу сифатида эмас, балки Аллоҳ йўлида хизмат қилиш, адолатни барпо этиш ва жамиятга фойда келтириш каби масъулиятлар билан боғлиқ. Ватан – бу мусулмоннинг дини, оиласи ва қадриятларини ҳимоя қиладиган муқаддас макон. Расулуллоҳ (с.а.в.) ватанга муҳаббатни турли ҳадисларда таъкидлаганлар.Масалан, саҳиҳ ҳадисда Расулуллоҳ (с.а.в.) Макка шаҳрига бўлган муҳаббатларини изҳор қилиб шундай деганлар:«Эй Макка, сен менга қанчалик яқинсан, сенга бўлган муҳаббатим қанчалик улуғ! Агар қавмим мени сендан чиқариб юбормаганда, мен сендан бошқа жойда яшамаган бўлардим». (Имом Аҳмад, 4/305; Термизий, 3926).Бу ҳадис ватанга муҳаббатнинг табиий ва фитрий эканини кўрсатади. Расулуллоҳ (с.а.в.) Маккани фақат туғилган жой сифатидагина эмас, балки унинг муқаддаслиги ва маънавий аҳамияти туфайли севар эдилар. Ўзбекистон мусулмонлари учун бу мисол ўз юртининг тарихий ва маънавий меросини қадрлашга ундайди.
Ватанни ҳимоя қилиш ва хизмат қилиш
Исломда ватанга муҳаббат фақат сўз билан эмас, балки амал билан намоён бўлади. Ватанни ҳимоя қилиш, унинг ободлиги учун хизмат қилиш ва унинг аҳолисига яхшилик қилиш мусулмоннинг бурчидир. Бу ҳақда саҳиҳ ҳадисда шундай дейилади:«Ким Аллоҳга ва Охират кунига ишонса, меҳмонини иззат-икром қилсин, ким Аллоҳга ва Охират кунига ишонса, қўшнисига яхшилик қилсин» (Бухорий, 5673; Муслим, 48).Ушбу ҳадисда қўшниликка эътибор бериш ватанга муҳаббатнинг бир кўриниши сифатида талқин қилинади. Ўзбекистонда яшайдиган мусулмон ўз юртидаги қўшниларига, жамиятга ва умуман ватанига яхшилик қилиш орқали Исломнинг буйруқларини амалга оширади.Яна бир саҳиҳ ҳадисда Расулуллоҳ (с.а.в.) шундай деганлар:«Мусулмон – бу бошқа мусулмонларга тили ва қўли билан зарар етказмайдиган одамдир» (Бухорий, 10; Муслим, 40).Бу ҳадис ватаннинг тинчлиги ва хавфсизлигини таъминлашда ҳар бир мусулмоннинг масъулияти борлигини кўрсатади. Ўзбекистондаги мусулмонлар учун бу – ўз юртининг осойишталигини сақлаш, миллатлараро дўстлик ва тотувликни мустаҳкамлаш демакдир.
Ўзбекистон – Бухоро, Самарқанд, Хива каби шаҳарлар орқали Ислом цивилизациясининг муҳаё марказларидан бири бўлган юрт. Бу ерда Имом Бухорий, Имом Термизий, Баҳоуддин Нақшбанд каби улуғ зотлар яшаб, дунёга Ислом нурини ёйган. Ўзбекистон мусулмонлари учун ватанга муҳаббат ушбу улуғ зотларнинг меросини асраш, юртнинг маънавий ва моддий ободлиги учун хизмат қилиш билан чуқур боғланган.Масалан, ватанга хизмат қилишнинг бир кўриниши – унинг табиатини асраш ва обод қилишдир. Расулуллоҳ (с.а.в.) бу ҳақда шундай деганлар:«Агар қиёмат куни яқинлашиб, сизлардан бирингиз қўлида дарахт кўчати бўлса, уни экишга улгурса, экин» (Имом Аҳмад, 3/191; саҳиҳ).Бу ҳадис ватаннинг ободлиги учун доимо хизмат қилиш зарурлигини кўрсатади. Ўзбекистонда дарахт экиш, сув ресурсларини асраш, табиатни муҳофаза қилиш каби амаллар ватанга муҳаббатнинг амалий ифодасидир.
Ахли сунна вал жамоа нуқтаи назаридан
Ахли сунна вал жамоа йўналишида ватанга муҳаббат – бу Исломнинг умумий қадриятларига мувофиқ равишда юртнинг тинчлиги, ободлиги ва адолатини таъминлашга хизмат қилишдир. Бу йўналишда ватаннинг ҳар бир фуқароси, қатъи назар дин ва миллатдан, умумий манфаатлар йўлида бирлашиши керак деб ҳисобланади. Ўзбекистоннинг кўп миллатли ва кўп динли жамиятида бу принцип алоҳида аҳамиятга эга.Қуръонда Аллоҳ таоло шундай дейди:«Эй инсонлар! Албатта, Биз сизларни бир эркак ва бир аёлдан яратдик ва сизларни миллатлар ва қабилалар қилиб қўйдик, токи бир-бирингизни билиб олинг. Албатта, Аллоҳ наздида сизларнинг энг улуғингиз тақводир» (Ҳужурот, 49:13).Бу ояти карима Ўзбекистондаги турли миллат ва дин вакиллари ўртасидаги дўстлик ва бирдамликни мустаҳкамлашга чақиради. Ватанга муҳаббат ушбу дўстлик ва бирдамликни асраш орқали намоён бўлади.
Исломда ватанга муҳаббат – бу Аллоҳга итоат, пайғамбар (с.а.в.) суннатларига амал қилиш ва жамиятга фойда келтириш билан чуқур боғланган. Ўзбекистон мусулмонлари учун ватанга муҳаббат – бу ўз юртининг тарихий ва маънавий меросини асраш, унинг ободлиги учун хизмат қилиш ва миллатлараро дўстликни мустаҳкамлашдир. Саҳиҳ ҳадислар ва Ахли сунна вал жамоа йўналишига асосланиб, ватанга муҳаббатни амалда кўрсатиш – ҳар бир мусулмоннинг бурчидир. Шундай экан, ўз ватанимиз Ўзбекистонни янада гуллаб-яшнаши учун бирлашиб, Аллоҳнинг розилиги йўлида хизмат қилайлик.
Эргашев Аброрбек
Таълим муассасаси 2-курс талабаси
