ҚЎШНИНИНГ ҲАҚҚИ

عن جابر ، قال : قال النبي صلى الله عليه وسلم : « الجيران ثلاثة ، فجار له حق ، وهو أدنى الجيران ، وجار له حقان ، وجار له ثلاثة حقوق ، فأما الذي له حق واحد فجار مشرك ، له حق الجوار ، وأما الذي له حقان ، فجار مسلم ، له حق الإسلام وحق الجوار ، وأما الذي له ثلاث حقوق فالجار ذو الرحم ، له حق الرحم وحق الإسلام وحق الجوار ، وأدنى حق الجوار أن لا تؤذ جارك بقتار قدرك إلا أن تغرف له منها »

“Қўшни уч хил бўлади.    Битта ҳақи бор қўшни у энг ҳаққи оз қўшнидир. Иккита ҳаққи бор қўшни. Учта ҳаққи бор қўшни. Бу эса энг кўп ҳаққи бор қўшнидир. Энди битта ҳаққи бор қўшнига келсак, у мушрик қўшнидирки  унинг қўшничилик ҳаққи бор холос, иккита ҳаққи бор қўшни эса у мусулмон қўшнидирки унда қўшнилик ҳаққи бор ҳамда мусулмонлик ҳаққи бор. Учта ҳаққи бор қўшни эса мусулмон қариндош қўшнидир, унда мусулмонлик, қариндошлик ҳамда қўшничилик ҳаққлари бор қўшнидир”.

عَنْ مُعَاذ بْن جَبَل:" قَالُوا يَا رَسُول اللَّه مَا حَقُّ الْجَار عَلَى الْجَار ؟ قَالَ : إِنْ اِسْتَقْرَضَك أَقْرَضْته ، وَإِنْ اِسْتَعَانَك أَعَنْته ، وَإِنْ مَرِضَ عُدْته ، وَإِنْ اِحْتَاجَ أَعْطَيْته ، وَإِنْ اِفْتَقَرَ عُدْت عَلَيْهِ ، وَإِنْ أَصَابَهُ خَيْر هَنَّيْته ، وَإِنْ أَصَابَتْهُ مُصِيبَة عَزَّيْته ، وَإِذَا مَاتَ اِتَّبَعَتْ جِنَازَته ، وَلَا تَسْتَطِيل عَلَيْهِ بِالْبِنَاءِ فَتَحْجُب عَنْهُ الرِّيح إِلَّا بِإِذْنِهِ ، وَلَا تُؤْذِيه بِرِيحِ قِدْرك إِلَّا أَنْ تَغْرِف لَهُ ، وَإِنْ اِشْتَرَيْت فَاكِهَة فَأَهْدِ لَهُ ، وَإِنْ لَمْ تَفْعَل فَأَدْخِلْهَا سِرًّا وَلَا تُخْرِج بِهَا وَلَدك لِيَغِيظَ بِهَا وَلَده "

“Биласизми, қўшнининг ҳаққи нима, ёрдам сўраса ёрдам берасиз. Қарз сўраса қарз берасиз. Камбағаллашса, рўзғорига мадад бериб турасиз. Хасталанса зиёратига борасиз, вафот этса жанозасига бориб қўшиласиз, омад кулиб боқса уни қутланг. Бошига мусибат тушса, таъзиясида бирга бўлинг. Ундан рухсат бўлмаса уйингизни унинг уйидан баланд қилиб қурган бўлсангиз унинг нимасигадир тўсқинлик қилган бўласиз. Унга азоб берманг! Бирон мева олган вақтингизда унга ҳам беринг. Агар бермоқчи бўлмасангиз уйга олиб келганингизни кўрмасин. Болангизнинг қўлига бирон мева бериб ташқарига чиқариб юбормангки, қўшнининг боласи шундай нарсага эга бўлмагунича бундан ўпкаланиб юрмасин. Қазонингизда қайнаган гўшт ҳиди билан уларни нотинч қилманг. Агар келтирган гўштингиздан бир парчасини унга кесиб берган бўлсангиз, гўшт ҳиди таралишининг айби йўқ”.

عَنْ بَهْزِ بن حَكِيمٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ جَدِّهِ، قَالَ: قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، مَا حَقُّ جَارِي عَلَيَّ؟، قَالَ:"إِنْ مَرِضَ عُدْتَهُ، وَإِنْ مَاتَ شَيَّعْتَهُ، وَإِنِ اسْتَقْرَضَكَ أَقْرَضْتَهُ، وَإِنْ أَعْوَزَ سَتَرْتَهُ، وَإِنْ أَصَابَهُ خَيْرٌ هَنَّأْتَهُ، وَإِنْ أَصَابَتْهُ مُصِيبَةٌ عَزَّيْتَهُ، وَلا تَرْفَعْ بناءَكَ فَوْقَ بنائِهِ فَتَسُدَّ عَلَيْهِ الرِّيحَ، وَلا تُؤْذِهِ بِرِيحِ قِدْرِكَ إِلا أَنْ تَغْرِفَ لَهُ مِنْهَا"

“Бир саҳоба Расулуллоҳ с.а.в.дан сўради: Ё Расулаллоҳ, қўшним учун менинг бўйнимда қандай ҳақлар бор? Расулуллоҳ с.а.в.: “Агар қўшнинг касал бўлса, бориб кўришлигинг. Агар вафот этса, таъзиясида қатнашишлигинг. Қарз сўраса, қарз беришлигинг. Ҳожатманд бўлса, ҳожатини чиқаришлигинг. 

Хурсандчилик етса, табриклашлигинг. Мусибат етса, таъзия билдиришинг. Уйингни унинг уйидан баланд кўтармаслигинг, чунки унинг ҳовлисига шамолни тўсади. Овқатингни ҳиди етса, унга ҳам улашишинг”, деб жавоб бердилар.

Султонмаҳмудов Абдулмажид

“Ҳидоя” ўрта махсус ислом 
таълим муассасаси ўқитувчиси