Vatanga muhabbat...
Bugun XXI-asrda zamon shiddat bilan o'zgarib bormoqda ba'zi insonlar nazdida Vatanni madh etish uni sevib ardoqlash o'rniga "Vatanga muhabbat", "vatanparvarlik" kabi tushunchalar yetishmasligi oqlab bo'lmas holatdir. Vaholanki bu tushunchalar yetmagandek yana u haqida salbiy fikrlar mavjudligi undanda ayanchlidir.
Bu kabi tushunchalar paydo bo'lishiga sabab nima?
-Balki bugungi davrda vatan haqida yetarli tushunchalarning yetishmasligidir?
- Yo Halqimiz orasida hech qanday dalilga ega bo'lmagan ig'volar tarqatib, Vataniga, xalqiga, oilasiga xiyonat qilayotganlarning ta'siridandir ?
Bunday ishlarning sababi vatanparlik muhabbatini uyg'otib bera oladigan ta'sirning kamligidir balkim?
Alloh taolodan Muftiy Nuriddin Domla hazratlarining "Islomda Vatan tushunchasi" kitobi bunday bo'shliqni to'ldirishini so'ragan xolda so'zimizni davom ettiramiz.
Vatan mavzusi kitoblarga sig'mas, tugammas mavzudir aslida, biz vatan tushunchasi unga muhabbat ta'rifini oz bo'lsada izohlashga urinamiz.
-Vatan nima?
- Bir jamoa insonlar uning fuqaroligini olib, hoh u yerda tug'ilgan yoki tug'ilmagan bo'lsin, unga mansub bo'lib, mustaqil, jamoaviy tarzda yashaydigan joy "Vatan" deb aytiladi.
- Vatanparvarlik (vatanga muhabbat) maʼlum va mashhur tamoyil boʻlib, u insonning oʻz Vataniga muhabbatini, uni asrab-avaylashga boʻlgan ishtiyoqini anglatuvchi axloqiy tushunchadir. Bir narsani xisobga olish kerakki vatanga muhabbat quruq gaplar-u og'iz ko'pirtirishlar bilan vujudga keladigan tuyg'u ham emas balki u qalbda yashab amalda namoyon boladi .
Bu borada imom G'azzoliy rohimahullohning Vatan tushunchasi haqidagi fikrlari ila so'zimni davom ettirsam.
Hujjatul islom Shayx Muhammad Gazzoliy rahmatullohi alayh bunday deganlar: "Bashariyat oz yerini undagi narsalari bilan, garchi u hech kim yashamaydigan chol bolsa ham yaxshi koraveradi. Vatanni sevish yurakka singib ketgan, insonni unda bolganida xotirjam, yiroq ketganida talpinadigan, hujum qilinganida asraydigan va kamsitilganida gazablanadigan qilib qoyuvchi tuygudir"
- Alloh taolo bandalari qalbiga vatanga bo'lgan muhabbatni jo qilgan.
"Agar Biz ularga ozlaringizni oldiring yoki ozingizni diyorlaringizdan chiqaring, deb farz qilganimizda..." (Niso surasi, 66-oyat.)
Imom Faxriddin Roziy rahmatullohi alayh ozining "At-tafsir al-kabir" kitobi oyat tafsirida: "Alloh taolo Vatandan ayrilishni inson ozini ozi oldirishiga tenglashtirmoqda", degan.Alloh taolo bu bilan farazan: "Men ularga juda qiyin ikki ishni bajarishni farz qilganimda, itoat etmagan bolardilar", demoqda. Juda qiyin ikki ish: jonni oldirish va Vatandan ayrilish. Tarozining bir pallasida jonni oldirish ogirligi tursa, keyingi pallasida unga barobar Vatandan ayriliq turar ekan.
Oqil insonlar fikricha, Vatandan ayrilish juda qiyin, uning alami jonni oldirish alamiga teng keladigan ishdir. Bu esa Vatanga boglanish va unga muhabbat qoyish qalbga chuqur ornashgan ish ekanini korsatadi.
-Vatanga muhabbat nabaviy sunnatdir.
Ibn Abbos roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi:
"Rasululloh sollallohu alayhi va sallam Makkaga qarab:
"Ey Makka! Sen qanday gozal shaharsan! Seн menga qanday suyuklisan! Agar qavmim meni sendan chiqarmaganida edi, boshqa joyda turmasdim", dedilar"(Imom Termiziy rivoyati).
Rasululloh sallolohu alayhi vassallam vatanlaridan majbur chiqqanlar risolatni yetkazish uchun Madinaga bordilar.
Lekin doim o‘zlari tug‘ilib o‘sgan Makka sari talpinar edilar. Alloh taoloning: «(Ey Muhammad!) Albatta, sizga (ushbu) Qur’onni farz qilgan Zot, shak shubhasiz, sizni qaytish joyiga (Makkaga) qaytaruvchidir» (Qosos surasi, 85oyat) oyati nozil bo‘lgach, taskin topdilar.
Vatan muhabbati
-Vatan muhabbati dabdaba va hasham emas. Balki u dushmanlarga qarshi yurt himoyasida turishday vojib sanalgan, undan uzrsiz qolib bo`lmaydigan shar’iy vojib amaldir.
Ikki kishini tarix esdan chiqarmaydi: Vatan himoyachisi va Vatan xoinini. Ulamolar vatanni sevish va uni himoya qilishni shar’iy vojib deydilar.
Xulosa qiladigan bo'lsak Yurt ravnaqi va taraqqiyoti oz-ozidan bolmaydi, albatta. Uning rivoji, gullab-yashnashi bagrida yashayotgan odamlarga bog'likdir. Mamlakatning xar bir fuqarosi yurt rivoji va taraqqiyotiga ozini daxldor deb bilishi, vazifasini sidqidildan ado etishi lozim. Bu yolda bir zum tin olmaslik, koldan kelgan barcha imkoniyatlarni ishga solmoqlik darkor. Yurt rivojiga har bir soha vakili mas’ul. Fuqaroning yurti taraqqiyotiga qoshayotgan hissasi uning qilayotgan mehnatida yaqqol namoyon bo`ladi.
Xoshimov Abdulxay
"Hidoya" o'rta maxsus islom
bilim yurti talabasi
