Badriddin Ayniyning yozgan asarlari

Badriddin Ayniy husnixati chiroyli va tez yozuvchi inson bo‘lgan. Hattoki imom Quduriyning fiqhga oid Muxtasarul Quduriy asarini bir kecha kunduzda yozib tugatgani naql qilinadi. Badriddin Ayniy nasriy va nazmiy asarlarni ham maromiga yetkazib yozgan. Badriddin Ayniyning hozirda mavjud asarlaridan yo‘qolib ketganlari ko‘proq. Quyida nashr qilingan va dunyo kutubxonalarida qo‘lyozma nusxasi saqlanayotgan kitoblarni keltirib o‘tamiz:

• Al-Maqosidun Nahviyya fi Sharhi Shavahid
• Faroidul Qolaid fi Muxtasori Sharhish Shavahid
• Romzul Haqoiq sharhu Kanzid Daqoiq
• Al-Binoya Sharhul Hidoya
• Umdatul Qoriy fi Sharhil Jami’il Kabiyr
• Ar-Rovzuz Zahir fi Siyroti Malik Zohir Totor
• As-Sayful Muhannid fi Siyaril Malik Muayyid
• Mallahul Alvah fi sharhi Marohil Arvah
• Kashful Qunna’ an Muhimmatil Usami val Kuna
• Aqdul Jamman fi Tarixi Ahliz-Zaman
• Tarixul Badr fi Avsofi Ahlil Asr
• Tuhfatul Muluk fil Mavaiz var-Roqoiq
• Ad-Duror fi Sharhil Bihar
• Rosailul fiati fi sharhil Avamil
• Sharhu Xutbati Muxtasorush Shavahid
• Sharhu Qita’ti min Sunani Abi Davud
• Al-Ilmu fi sharhil Kalimit Toyyib
• Mabanil Axbar fi Sharhi Ma’nil Osor
• Al-Masailul Badriyya minal Fatavo az-Zohiriyya
• Al-Mustajma’ fi sharhil Majma’
• Mag‘onil Axyar fi rijali Ma’nil Osor
• Manhatus Suluk fi sharhi Tuhfatil Muluk
• Naxbul Afkar
• Vasailut Ta’rif fi Masailit Tasrif
• Takmilul Atrof

Yuqorida nomi zikr qilingan kitoblarning ba’zilari nashr qilingan, ba’zilarini esa kutubxonalarda asl qo‘lyozma nus’halari saqlanib qolgan. Quyida dunyo kutubxonalarida hozircha topilmagan lekin Badriddin Ayniyga nisbat beriladigan kitoblarni keltirib o‘tamiz: 

• Tarixul Akasir
• Tazkirotun Nahviyya
• Tazkirotun Mutanavvia’tun
• Al-Javharotus Siniyya fi Davlatil Muayyidiyya
• Al-Havoshi a’la Tafsiri Abi Lays
• Al-Havoshi a’la Tafsiril Bag‘oviy
• Al-Havoshi a’la Tafsiril Kashshof
• Al-Havoshi a’lat Tavziyh
• Al-Havoshi a’la Sharhil Alfiyya
• Al-Havoshi a’la Sharhish Shafiyya
• Al-Havoshi a’lal Maqomat
• Zaynul Majalis
• Siyarul Anbiya
• Siyrotul Ashrof
• Sharhu Tashili ibni Molik
• Al-Hoviy fi sharhi Qosidatis Saviy
• Sharhul Manor fil Usul
• Tobaqotul Hanafiyya
• Tobaqotush Shuaro
• G‘urorul Afkor Sharhu Duroril Bihar
• Al-Favaid a’la Sharhil Lubob
• Kashful Lisam a’n Siyroti ibn Hishom
• Muxtasor Tarixi Dimashq
• Muxtasor Aqdil Jammon
• Muxtasor Vafayatil A’yan
• Mu’jamush Shuyux
• Muqoddima fit Tasrif
• Muqoddima fil Uruz
• Miyzanun Nusus fi ilmil Uruz
• At-Tazkirotu fin Navadir
• Al-Vasit fi Muxtasoril Muhiyt
• Kitabul Manasik
• Sharihus Sudur

[10] Ibn Hajar Asqaloniy. Fathul Boriy Sharhu Sahihul Buxoriy. – Bayrut: Dor-ul-fikr-il-ma’osir, 1997. –B. 14.

[11] Ibn Hajar Asqaloniy. Fathul Boriy Sharhu Sahihul Buxoriy. – Bayrut: Dor-ul-fikr-il-ma’osir, 1997. –B. 15.

[12] O‘sha asar. –B. 16.

[13] Solih Yusuf. Badruddin Ayniy va asaruhu fi ilmil hadis. – Bayrut: Dor-ul-fikr-il-ma’osir, 2004. –B. 44.

[14] Badriddin Аyniy. Аl-Binoya sharhul Hidoya.-Bayrut: Dor-ul-fikr-il-ma’osir, 2000. –B. 68.

Ismailov Akramxon

“Hidoya” o'rta maxsus islom 
bilim yurti o'qituvchisi