Madina munavvara faqihlari (Sa'id ibn al-Musayyib rohimahulloh)
Sa'id ibn al-Musayyib - birinchi hijriy asrda yashagan, Madina shahridagi buyuk tobein va islomiy bilimlar ulamolaridan biridir. U o‘z davrida ilm va ruhiyatda yuqori mavqega ega bo‘lib, "Tobeinlarning sardori" unvoni bilan mashhur bo‘lgan.
Ismi va nasl-nasabi:
To'liq ismi: Sa'id ibn al-Musayyib ibn Huzn al-Mahzumiy al-Qurayshiy.
Tug'ilgan vaqti: 15 hijriy yilda Madinada tug'ilgan (Umar ibn Xattob xalifalik qilgan davr).
Ilmga qiziqishi va ta'limi:
U ilm va fazilatli oilada ulg‘ayib, yoshlikdan ilm olishga qiziqqan. Mashhur sahobalar Umar ibn Xattob, Usmon ibn Affon, Ali ibn Abu Tolib, Abu Hurayra va Zayd ibn Sobitlardan ilm o‘rgangan. Sahobalar bilimini keyingi avlodga yetkazishda katta xizmat qilgan.
Ilmiy mavqei:
Madinaning yetti mashhur faqihlaridan biri edi. Sunnatni saqlash va targ'ib qilishda oldingi o'rinda bo‘lgan. U aytgan: "Rasululloh (s.a.v.) qachon qanday hukm chiqarganini mendan ko‘ra yaxshiroq biladigan odam yo‘q". Halol va taqvodorligi bilan mashhur bo‘lgan, hatto zolim hukmdorlar ham uning mavqeidan qo‘rqishgan.
Xulq va xususiyatlari:
Zohid, abid va haqparast inson edi, haqni gapirishda hech narsadan qo‘rqmagan. Sinovlarga sabr qilgan, jumladan, rafiqasi va farzandini yo‘qotganida: "Men qirq yildan beri shu musibatga tayyorlanib kelayotgan edim", deb sabr ko‘rsatgan.
Mashhur voqealari:
1. Abdulmalik ibn Marvonning sulolasiga qarshiligi:
Abdulmalik ibn Marvonning o‘g‘li Validdan keyingi taxtni o‘ziga o‘tkazishni istaganida Sa'id bunga rozi bo‘lmagan va buni shura (musulmonlarning maslahat bilan rahbar tayinlash) tamoyiliga zid deb bilgan.
2. Zolim hukmdorlarga qarshi turishi:
Hijjaj ibn Yusuf uni qozilik qilishga taklif qilganida: "Kim dinni pastga tushirishni xohlasa, shu kursiga o'tirsin", deya rad etgan.
Taqvosi va zohidligi:
1. Ibodati:
Tunda namoz o‘qib, kunduzi ro‘za tutib, doim Allohni zikr qilgan. Undan: "Hech kimni sening ibodat kabi ibodat qilayotganini ko‘rmadik", deyishganida: "Men faqat Allohning rahmatiga umid qilaman", degan.
2. Dunyoga bog‘lanmasligi:
Moddiy ne'matlardan voz kechgan, ulug‘lavchi lavozimlarni rad qilgan. U Abdulmalik ibn Marvonning o‘g‘li bilan qizini unashtirishni rad etib, uni ilm izlagan kambag‘al talabalardan biriga turmushga bergan.
Hikmatli so‘zlari:
"Kimni haddan tashqari ulug‘lasam, u mendan uzoqlashadi, kimni kamsitsam, u meni hurmat qiladi."
"Kim vafot etganda gunohlari u bilan birga yo‘q bo‘lsa, o‘sha kishiga ne’mat bo‘lsin."
"Mol-mulkdagi Allohning haqqini bilmagan odamda yaxshilik yo‘q."
Vafoti va ta’siri:
Sa'id ibn al-Musayyib hijriy 94-yilda vafot etgan va ortida boy ilmiy meros va chuqur ta’sir qoldirgan. Uning rostgo‘yligi, ixlosi va haqiqatga sadoqati har doim olimlar uchun namunadir.
Ismoilov Akramxon
ta'lim muassasasi o'qituvchisi
