Masjidlarning ulug‘ligi va mo‘minlarning haqiqiy sifatlari

Islom dini insonning qalbini poklaydigan, jamiyatni obod qiladigan va dunyo hamda oxirat saodatiga eltadigan yo‘l sifatida ibodatni markazga qo‘yadi. Qur’oni karimning Nur surasi 36–37-oyatlari ana shu haqiqatni yorqin ifoda etadi. Bu oyatlar masjidlarning ulug‘ligini, ibodatlarning qadrini va haqiqiy mo‘minlarning sifatini mufassal tarzda bayon qilgan.

Masjidlar — Nur yoyiladigan markazlar

Nur surasining 36-oyatida shunday deyiladi: “Alloh izin bergan, baland qilinadigan va unda Uning nomi zikr etiladigan uylar (masjidlar)…”

Islomda masjid — oddiy bino emas. U nur zohir bo‘ladigan, qalblar yoritiladigan, ilm, donishmandlik, axloq, adolat va birlik tarbiyalanadigan markazdir. Oyatda “turfā‘a” — baland qilinadi — deganda, masjidlarning: maqomi baland, hurmati oliy, unda qilinadigan ibodatlar ulug‘, unga xos bo‘lgan muhabbat buyuk ekani nazarda tutiladi.

Rasululloh ﷺ masjidlarga muhabbatni imonning belgisi deb ta’riflaganlar. Masjidlar zohiriy jihatdan obod bo‘lishi bilan birga, ruhiy obodlik — ya’ni zikr, Qur’on o‘qish, ilm o‘rganish, bir-biriga yaxshi muomala qilish orqali ham obod bo‘ladi.

Allohni ertayu kech tasbeh etuvchilar

Oyatning davomi: “…U yerda ertayu kech Allohni tasbeh etadilar.”

Bu ibora ibodatning muayyan vaqt bilan cheklanmasligini ko‘rsatadi. Ular tongda ham, kechda ham, quvonchda ham, qiyinchilikda ham Parvardigorni yoddan chiqarmaydilar. Bu zikr: tilning zikri, qalbning zikri, amal va xulqning zikri bo‘lishi bilan mo‘minning hayotini to‘kis qiladi.

Mo‘minning belgisi: dunyo bandliklari ibodatdan chalg‘itmaydi

37-oyatning boshida Alloh taolo shunday sifatni zikr qiladi: “Savdo ham, tijorat ham ularni Allohni zikr qilishdan, namozni to‘kis ado etishdan va zakotni berishdan chalg‘ita olmaydi.”

Bu oyat dunyoni tark etish emas, balki dunyoni boshqarishda ham ibodatga sadoqatli bo‘lishni ta’kidlaydi. Chunki sahobalardan ko‘plari savdo ahli edi, lekin azon eshitilishi bilan hammasi savdoni to‘xtatib, masjidga yo‘l olar edilar.

Demak, haqiqiy mo‘min: ish bilan band bo‘lsa ham qalbi Alloh bilan birga bo‘ladi, dunyo ne’matlari uni ibodatdan ayirmaydi, foyda va zarar o‘yinlarida emas, taqvo va sadoqat yo‘lida sobit turadi.

Ibn Mas’ud aytadi: “Ular azon aytilganda savdosini tashlab, Allohga yuzlanadigan kishilardir.”

Bu oyat musulmonning shiori bo‘lishi kerak: dunyo — vosita, dinga xizmat qildiradigan maydon; din esa maqsad.

Bu sifat zamonaviy dunyoda ham juda muhim. Mobil telefonlar, tijorat, ijtimoiy tarmoqlar va turli mashg‘ulotlar ko‘p bo‘lgan davrda ibodatga sodiq qolish — haqiqiy mo‘minlikning mezonidir.

Qiyomat dahshati mo‘minning hushyorligini oshiradi

Oyat oxirida Alloh taolo deydi: “Ular ko‘ngillar va ko‘zlar titraydigan kunidan qo‘rqadilar.”

Qiyomat — qalblarning o‘zgargan, ko‘zlar hayrat va dahshatdan qotib qolgan kun. Mo‘minlar bu kunni yodda tutganlari uchun: dunyoda zolimlik qilmaydi, ibodatni mensimaydi, haqni haqiqiy qadriga yetkazadi.

Qiyomatdan qo‘rqish — insonni sustlikdan emas, balki mas’uliyatdan ogoh etadi. Shu bois mo‘minning amalini oqlaydi, niyatini poklaydi va hayotini tartibga soladi.

Xulosa

Nur surasi 36–37-oyatlari bizga quyidagi asosiy xabarni beradi:

1. Masjidlar nur tarqatuvchi pok maskanlardir.

2. Allohni zikr qilish — mo‘min hayotining markazidir.

3. Haqiqiy mo‘min dunyoda band bo‘lsa ham ibodatni tark etmaydi.

4. Qiyomatni yodda tutish — ruhiy hushyorlik va axloqiy poklik manbaidir.

Bu oyatlar har bir musulmon uchun yo‘l-yo‘riq, har bir masjid ahli uchun mas’uliyat, har bir imon egasi uchun esa qalbni uyg‘otadigan ilohiy nurni o‘zida mujassam etadi.

Munavvarov Ahror

ta'lim muassasasi 2-kurs talabasi