Madina munavvara faqihlari (Abu Salama ibn Abdurahmon ibn Avf)
Abu Salama ibn Abdurahmon ibn Avf Madina shahrining mashhur tobeinlaridan biri bo‘lib, ulug‘ islom olimlaridan edi. U sahoba Abdurahmon ibn Avf roziyallohu anhuning o‘g‘li bo‘lib, otasi islomdagi eng mashhur va boy sahobalardan biri, jannat bilan xushxabar berilgan o‘n kishidan biri edi.
Nasl-nasabi
To‘liq ismi: Abdulloh ibn Abdurahmon ibn Avf al-Qurashiy az-Zuhriy.
Unvoni: Abu Salama.
Otasi: Abdurahmon ibn Avf (r.a.), Rasululloh (s.a.v.)ning yaqin sahobalaridan biri.
Onasi: Tamodir binti Asbag al-Kalbiyya.
Ilmi va tarbiyasi
U ilm va fazilatga boy oilada tarbiya topgan. Otasi buyuk sahobalardan biri bo‘lib, uni ilm olishga undagan. Mashhur sahobalar, jumladan, Abu Hurayra, Ibn Abbos va Oisha onamiz (roziyallohu anhum)dan hadis va bilim olgan. Abu Salama Madinada mashhur bo‘lgan yetti faqihning biri bo‘lib, fiqh va hadis bo‘yicha muhim shaxs hisoblangan.
Shaxsiyati va mavqei
1. Zohid va taqvodorligi:
U taqvodor va zohid bo‘lib, doimo ilm va ibodat bilan shug‘ullangan. U haqida shunday deyilgan: "Abu Salamani sunnatga amal qilishda ko‘pchilikdan ustun edi."
2. Ilmi va ta'siri:
U Payg‘ambar (s.a.v.)ning hadislarini ko‘plab rivoyat qilgan va fiqh bo‘yicha chuqur bilimga ega bo‘lgan. Shuningdek, u odamlarga fatvo berishda ehtiyotkor bo‘lgan va shariat maqsadlarini tushuntirishda o‘ziga xos mahorat ko‘rsatgan.
3. O‘rnak va namuna:
U o‘z davridagi odamlarga ilm o‘rganishni va unga amal qilishni o‘rgatar edi. Uning "Ilm - ibodatning eng yaxshisi" degan so‘zlari mashhur.
Ilmiy o‘rni va hadis rivoyati
1. Hadis ilmida mavqei:
Abu Salama sahobalardan ko‘plab hadislarni o‘rgangan. Jumladan, u Oisha onamizdan ko‘plab hadislar rivoyat qilgan. Abu Hurayra, Ibn Abbos va Jobir ibn Abdulloh roziyallohu anhum kabi sahobalardan ham hadislar eshitgan.
U haqida imom Molik shunday degan: "Abu Salama Madinadagi eng bilimdonlardan edi."
2. Ta'lim va ta'sir:
Abu Salamaning shogirdlari orasida imom Zuhriy kabi mashhur olimlar bor edi. U Payg‘ambarimiz (s.a.v.)ning sunnatlarini targ‘ib qilishda va odamlarni ilmga undashda katta xizmat qilgan.
Xulqi va fazilatlari
1. Tavozeli va kamtar:
U katta bilimga ega bo‘lishiga qaramay, oddiy va kamtar edi. U odamlarni faqat ilm olish bilan cheklanib qolmasdan, unga amal qilishga ham chaqirar edi. U aytgan: "Ilmsiz amal foydasiz daraxt kabi."
2. Haqni gapirishdagi jasorati:
U doimo Allohning roziligini ko‘zlagan va hukmdorlarga yoki odamlarga haqiqatni aytishdan cho‘chimagan. Shu tufayli u xalq orasida katta hurmatga sazovor bo‘lgan.
Vafoti va ilmiy merosi
1. Vafoti:
Abu Salama hijriy 94-yilda vafot etdi. Bu yil "faqihlar yili" deb nomlangan, chunki shu yili Abu Salama bilan birga Sa’id ibn al-Musayyib kabi ko‘plab ulug‘ olimlar vafot etgan edi.
2. Ilmiy merosi:
Abu Salama o‘zidan boy ilmiy meros qoldirib ketdi. Uning taqvosi, ilmga bo‘lgan muhabbati va sunnatga amal qilishdagi qat’iyati musulmon ulamolar uchun har doim o‘rnak bo‘lib kelgan.
Abu Salama ibn Abdurahmon ibn Avf har jihatdan namuna bo‘lib, ilm, taqvo va sunnatga amal qilishda o‘rnak bo‘luvchi zotlardan biri hisoblanadi.
Ismoilov Akramxon
ta'lim muassasasi o'qituvchisi
