Ўзбекистон Республикаси Давлат мадҳияси
Давлат мадҳиялари тарихида давлатларнинг давлат рамзи сифатида мақталиши, уларнинг раҳбарларига ёки халқга бўлган ҳурмат ва ифтиҳорни ифодалаш мақсадида ёзилган шеърлар, мусиқий асарлар муҳим ўрин тутади. Давлат мадҳиялари миллий тажриба ва қадриятларни ўзида жамлаган асарлар бўлиб, кўпинча давлатнинг ёки миллатнинг юксалишини, уларнинг мафкуравий ва сиёсий манфаатларини тарғиб қилади. Давлат мадҳияларининг тарихий ривожланишини кўпгина омиллар аниқлайди, жумладан, сиёсий вазият, маданий анъаналар, мамлакатнинг давлатлик тарихи ва бошқалар.
1. Давлат мадҳияларининг пайдо бўлиши
Давлат мадҳиялари, одатда, бир давлатнинг ёки миллатнинг бирлиги, ғурури ва тарихий ёдгорликларини тарғиб этиш мақсадида ёзилади. Исломдан олдинги даврдаги давлатларда ҳам давлат раҳбарлари, хосо халифалар ва султонларни мақташ мақсадида мадҳиялар ёзилган. Ушбу мадҳиялар кўпинча йирик шахсларнинг ёки давлатнинг ўзига бўлган ҳурмат ва эҳтиромни ифодалаган.
2. Ўрта асрлар ва улардаги давлат мадҳиялари
Ўрта асрларда мадҳиялар давлат ва диний раҳбарларнинг шон-шарафини мадақлаш учун хизмат қилган. Ислом цивилизациясининг бошланиши билан бирга, араб мадҳиялари яратила бошлади, улар фақат сиёсий раҳбарларни эмас, балки дин ишларини ҳам тарғиб қиларди. Ҳар бир халифалик ёки султонлик ўзига хос мадҳияларга эга бўлиб, уларнинг ёшлик, ҳокимият ва халққа нисбатан аҳамиятини кўрсатар эди.
3. Ўзбекистондаги давлат мадҳиялари
Ўзбекистондаги давлат мадҳиялари ҳам ўзбек халқининг тарихи ва маданияти билан узвий боғлиқ. Ҳар бир тарихий даврда, хусусан, мустақилликка эришиш даврида, миллий давлат мадҳиялари яратилди. Масалан, 1991 йилда Ўзбекистон мустақилликка эришганидан сўнг, мамлакатда янги давлат мадҳияси — "Ўзбекистон Республикасининг давлат мадҳияси" қабул қилинди. Бу мадҳия мустақиллик, халқ ва меҳнатнинг орзу-умидларини ифодалайди.
4. Давлат мадҳиялари ва ёзув санъати
Давлат мадҳиялари кўпинча шеърда ёзилган бўлади, чунки шеър ўз таъсирчанлиги ва жозибаси билан машҳур. Бундан ташқари, мадҳиялар мусиқий жанрларда ҳам ижро этилади. Ушбу асарлар оҳанг ва ҳарорат билан давлат, миллат ва ёшларга ваъда ва рағбат беришга ёрдам беради.
5. Модерн даврдаги давлат мадҳиялари
Ҳозирги замонда давлат мадҳиялари кўпинча миллий бирлик ва ёшларнинг тараққиётига илҳом бериш, миллатни ғурурлантириш учун ишлатилади. Давлат мадҳиялари кўпинча давлат рамзи сифатида ёки салавот, давлатга оид қонунлар ёки идеялар бўйича ишлатилади. Бундан ташқари, кўплаб давлатлар ўз мадҳияларини турли тадбирлар, маросимлар ва давлат байрамларида ижро этадилар.
Хулоса. Давлат мадҳиялари тарихда сиёсий, ижтимоий ва маданий ривожланишни ифодалаган. Улар давлатлар ва миллатларнинг тарихини, унинг қадриятларини ва халқларининг орзу-умидларини тарғиб этишга хизмат қилган. Мадҳиялар, шубҳасиз, давлатлар ва миллатларнинг мустақиллиги, уларнинг тарихи ва адабий меросини сақлаш ва тараққиётга илҳом бериш учун муҳим восита бўлган.
Манбалар асосида таълим муассасаси девонхона мутахассиси
Маматходжаев Тўхтасин тайёрлади
