Shaytonning ig‘volari
Odam alayhis salom Havo onamiz bilan hayotlarining barcha ehtiyojlarini hech qanday mashaqqat va ishsiz muhayyo etadigan jannatta yashar edilar. Jannatta minglagan daraxtlar bor edi. Ularning hammasi meva berardi. Alloh azza va jalla harom qilgan bir dona daraxttan boshqa barcha daraxtlarning mevalari ikkovlonga halol edi, ulardan har qachon xohlaganlaricha tanovul qilardilar.
Xatoni boshlanishi shu man`qilingan daraxtdan yeyish bo`ldi. Iblis Odam alayhis salom va Momo Havoni ma`siyatga qiziqtirdi, qanday qilib?! U: “Bu daraxtdan tanovul qilmasliginlar sizlarni katta yaxshilikdan mahrum qilyapti.” deb, ikkalalarini ishontirdi va bu ig`voda to daraxtdan tanovul qilgunlarigacha bir soniya ham to`xtamadi har tomondan Odam alayhis salomni imtihondan yiqitishga bor hiyla – nayrangini ayamadi.
Alloh taolo Odam alayhis salomni yerda xalifa qilaman degandi, shu boisdan Odam alayhis salom jannatda abadiy qolaman degan ishonch bilan man`qilingan daraxtni tanovul qilib qo`ydilar narijada Allohning irodasi bilan jannatdan yerga tushdilar. Go`yo shayton maqsadiga erishgan dek bo`ldi. Bu bilan u-iblisni insoniyatga naqadar hasadgo`y dushman ekanligi yuzaga chiqdi.
Shaytonning ig`volari Qur`oni Karimda quyidagicha bayon qilinadi:
...“Shayton ularga vasvasa qilib dedi: “Ey Odam! Senga abadiylik daraxti va mangu boqiylik mulkiniko‘rsatayinmi?” (Toha surasi, 120-oyat). Ushbuoyatdan ma'lum bo‘ladiki, Shaytonning eng kattahiylasi insonni aldash va unga yolg‘on va'da berishdir. U Odam alayhis-salom va Havo onamizning qalblarigaabadiy yashashni va boqiy mulkka ega bo‘lishni istashhissini solib, ular uchun taqiqlangan daraxtni bezatibko‘rsatdi.
Shaytonning hiylalari har doim insonning eng zaifjoylariga qaratiladi. Odam alayhis-salom va Havo onamizda abadiy yashash va mulkka ega bo‘lish istagibor edi. Shayton bu istakdan foydalanib, ularni gunohqilishga undadi. Bu voqea barcha insonlar uchunibratdir, chunki har bir insonning qalbida biror zaifnuqta bo‘lishi aniq va Shayton doim bu zaiflikdanfoydalanishga intiladi.
Vasvasa solish: Shayton insonning qalbiga ichkishubha va istaklar orqali ta'sir qiladi. U insonningfikrini chalg‘itib, gunohni bezatib ko‘rsatadi. Odatda, gunohni "kichik narsa" yoki "hech kimbilmaydi" degan qiyofada ko‘rsatadi.
Yolg‘on va’dalar berish: Shayton Odam alayhis-salomga va Momo Havoga: "Siz abadiy yashaysiz vaboqiy mulkka ega bo‘lasiz", deb yolg‘on va’da berdi. Hozirgi kunda ham Shayton insonlarga noto‘g‘riva’dalar beradi, masalan, ba’zi gunohlarni "odatiyholat", "zamonaviy hayotning bir qismi" deb ko‘rsatadi.
Gunohni bezash: Shayton taqiqlangan narsani insonuchun jozibali qilib ko‘rsatadi. Xuddi man' etilgandaraxtni go‘yo "yaxshi narsa", "muhim imkoniyat" sifatida ko‘rsatgani kabi, bugungi kunda ham yomonishlarni "moda", "muvaffaqiyat", "erkinlik" va"zamonaviylik" niqobi ostida ko‘rsatadi.
Shubha solish: Shayton insonning Allohningamrlariga bo‘lgan ishonchini yo‘qotishga harakat qiladi. U Odam alayhis-salomga: "Bu daraxtniyemasang, katta yaxshilikdan mahrum bo‘lasan", deb ularning qalbida shubha uyg‘otdi.
Allohni eslash (Zikr): Allohni tez-tez zikr qilish, Qur'on o‘qish va duolar qilish Shaytonning ta'siridan himoya qiladi. Jumladan, "A’uzu billahi minash shaytonir rojim" (لعنة الله على الشيطان) aytish orqali Shaytonning vasvasasidan qutulish mumkin.
Duo qilish: Qur’onda Odam alayhis-salomning o‘zxatosini anglagach qilgan duosi keltirilgan:
"Robbana zolamna anfusana va illam tag‘firlana va tarhamna lanakoonanna minal-khosirin" (A'rof surasi, 23-oyat). Bu duo Allohdan mag‘firat so‘rashning namunasidir. Insono‘zining xato va zaifligini tan olishi, tavba qilishva Allohdan kechirim so‘rashi kerak.
Ilm olish va ogoh bo‘lish: Shaytonning hiylalarinibilib, unga qarshi qanday kurashish kerakliginio‘rganish muhim. Ilm olish orqali inson o‘zinihimoya qilishi va Shaytonning ig‘volarini aniqlabolishi mumkin.
Yomon do‘stlardan uzoqlashish: Shayton yomonodamlar orqali ham insonni yo‘ldan ozdiradi. Shu sababli, yaxshi muhitda bo‘lish va yaxshi do‘stlarnitanlash muhimdir.
Shaytonning maqsadi insonlarni Allohning yo‘lidanuzoqlashtirishdir. U Odam alayhis-salomni vasvasagasolib, taqiqlangan daraxtdan yedirtirgani kabi, bugungikunda ham insonlarni har xil vasvasa va ig‘volar bilangunoh qilishga undaydi. Ammo Qur’ondagi Odam alayhis-salom voqeasi bizni ogohlantiradi: gunohqilsak ham, Allohga tavba qilish va Uning rahmatigaumid qilishimiz kerak. Alloh azza va jalla Shaytonninghiylalaridan bizni asrasin. Amin!
Ziyayev Abdulqahhor
ta’lim muassasasi oʻqituvchisi
