Bolalarga gʻamxoʻrlik qilish (1-qism)

Bolalarga gʻamxoʻrlik qilish - ularni doimo qoʻllab-quvvatlash,rivojlanishi uchun zarur shart-sharoitlarni yaratish, ularning haq-huquqlarini himoya qilish demakdir.  Inson, bolaligi uning hayotining ajralmas qismi, katta marraning boshlangʻich nuqtasidir. Bolaga yoshligidan oilada va jamiyatda risoladagidek gʻamxoʻrlik qilinsa, bu albatta ertangi kunga qoʻyilgan mustahkam poydevor boʻladi.

Shubha yoʻqki, yosh avlodga gʻamxoʻrlik qilishda, ularning barkamol va yetuk shaxs sifatida shakllanishida taʼlim va tarbiyaning oʻrni beqiyos. Donishmandlar bolani yosh niholga qiyoslashadi. Egri oʻsgan nihol qiyshiq daraxtga aylanganida uni toʻgʻrilash amri mahol ish. Bolaga ham yoshligidan oilada va jamiyatda risoladagidek tarbiya berilmasa, ulgʻaygach uni toʻgʻri yoʻlga solish qiyin boʻladi. Zero, “bola boshidan” degan hikmatli naql xalqimiz tomonidan bejizga aytilmagan.

Bolalarga gʻamxoʻrlik  dunyo siyosatining ustuvor yoʻnalishi

Dunyoning barcha mamlakatlariga qarasak, bolalarga gʻamxoʻrlik davlat siyosatining ustuvor yoʻnalishlaridan biri hisoblanadi. Chunki ular har bir mamlakatning ulkan boyligi, katta salohiyatga ega boʻlgan strategik resurslaridan biridir. Bolaga gʻamxoʻrlik va uni himoya qilish – bu nafaqat muruvvat, balki bola huquqlarining toʻlaqonli taʼminlash demakdir. 

Aytish joizki, ayrim davlatlarda bolalar haqida gʻamxoʻrlik faqatgina ular himoyaga muhtoj boʻlgandagina amalga oshiriladi. 

Ushbu masala xalqaro hamjamiyat tomonidan umum eʼtirof etilgan asosiy yoʻnalishlardan biri hisoblanib, 1989-yil 20-noyabrida BMTning Bosh assambleyasi Bola huquqlari toʻgʻrisidagi Konvensiyani qabul qilgan. 

Oʻtgan davr mobaynida ushbu Konvensiya bola huquqlarini himoya qilishning kafolatlari mustahkamlangan muhim xalqaro huquqiy hujjatga aylandi. Unda ishtirok etuvchi mamlakatlarning vazifa va majburiyatlari, ularning bajarilishi shartligi qatʼiy belgilangan. Hozirda ushbu Konvensiya dunyoning 191 ta davlati tomonidan ratifikatsiya qilingan. 

Mazkur hujjatda 4 ta asosiy yoʻnalish belgilangan: yashash, riovjlanish, himoyalanish hamda bolalarning oʻzlariga bevosita tegishli jamiyat va davlat ishlarida faol ishtirokini taʼminlash. Konvensiyada shuningdek, bola oʻz shaxsiyatining toʻliq va barkamol rivojlanishida mehr va uni tushunishlariga muhtoj deyilgan. Bola imkon boricha ota-onasining masʼuliyati ostida, ularning qaramogʻida, har qanday holatda ham mehr bilan maʼnaviy va moddiy taʼminotda oʻsishi kerak. Hujjatda taʼkidlanadiki, yosh bola vaziyatlar taqozo qilgan alohida holatlardan tashqari onasidan ajralmasligi kerak. Jamiyat va hukumat idoralari zimmasida oilasiz va yetarlicha yashash imkoniga ega boʻlmagan bolalarga alohida gʻamxoʻrlik qilish majburiyati boʻlishi kerak. Katta oilalarga davlat tomonidan bolani qoʻllab-quvvatlash boʻyicha boshqa imtiyoz (nafaqa)lar berilishi maqsadga muvofiqdir.

Yoqubjanov Abdurashid,

ta'lim muassasasi o'qituvchisi