ИМОМ АБУ ҲАНИФА РОҲИМАҲУЛЛОҲ
Мусулмонлар оммасига Имом Аъзам номи билан машҳур бўлган бу зот ҳақида кўплаб мақолалар ва китоблар ёзилган. Мен эса У кишининг муборак ҳаётлари ва қилган ишлари тўғрисида қисқача таништиришга ҳаракат қиламан. Аллоҳ таолонинг ўзи бу йўлда қилган изланишларимни осон ва енгил қилсин.
Абу Ханифа Нўъмон ибн Собит ибн Зутий Куфа шаҳрида ҳижрий 80-санада таваллуд топдилар. У киши фиқҳий мазҳаб бошлиқлари ичида энг аввал туғилганларидандир. Абу Ханифа (р.а)нинг оталари Собит ибн Зутий асли форс бўлган. Боболари эса асли Қобиллик бўлган. Оталари Термиз, Наса, Анбор шаҳарларида яшаб охири Куфада қарор топган, ҳамда Абу Ханифа (р.а) айни шу шаҳарда дунёга келганлар.
Абу Ханифа (р.а)нинг оталари Али (р.а) билан учрашган ва ўзига ҳамда зурриётига барака тилаб, у кишининг дуоларини олган. Кўпчилик тарихчилар, Имом Аъзам (р.а)ни “тобеъинлардан кейинги авлод мусулмонлардан”-дейдилар. Аммо баъзилар у кишини тобеъин бўлганлари, саҳобалрдан Анас ибн Молик (р.а)ни кўриб у кишидан “Талаби илм ҳар бир мусулмонга фарздир” ҳадисни ривоят қилганликлари таъкидлайдилар.
Абу Ханифа (р.а) ўша вақтда катта шаҳарлардан бири бўлган Куфада ўсдилар. Кичичкликларида қироат устозларининг бошлиғи Имом Осимдан Қуръони каримни ёд олдилар. Ёшликларидан тақсили илм қилар, бир вақтининг ўзида касб ҳам қилар эдилар. Ипак савдоси билан шуғулланар, илм мажлисларидан кўра бозорда кўп бўлар эдилар. Кўпчилик эса, у киишдаги ақл заковат ва ўткир зеҳн ила илмга уриниш розилилигини таъкидлар эди. Охири бу фикр Абу Ханифанинг ўзларига етказилди.
Ибн Хажар ал-Маккий ёзади.
“Абу Ханифа (р.а) айтади:
“Бир куни Шаъбийнинг олдидан ўтиб қолдим. У ўтирган экан. У мени олидига чақиириб:
“-Кимга аралашасан” деди.
“-Бозорга аралашаман” дедим.
“-Бозорни айтганим йўқ, уламоларга аралашишни айтмоқдаман” деди
“- Мен уларга оз аралашаман” дедим
“- Ундоқ қилма! Илмга назар сол! Уламолар мажлисига бор! Мен сенда сергаклик ва ҳаракатни кўрмоқдаман” деди
Унинг гапи менга таъсир қилди. Бозорга боришни тарк қилиб илм олишни бошладим. Унинг сўзи ила “Аллоҳ менга манфаъат берди”
Абдуллаев Азимхон
таълим муассасаси ўқитувчиси
