Ёлғондан сақланиш лозим

عَن أَبِى هُرَيْرَةَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- أَنَّهُ قَالَ « مَنْ قَالَ لِصَبِىٍّ تَعَالَ هاَكَ ثُمَّ لَمْ يُعْطِهِ فَهِىَ كَذْبَةٌ ».

“Кимики бир болага “мана буни ол” деса-ю ҳеч нарса бермаса, у ёлғончидир”

Абдуллоҳ ибн Омир шундай ривоят қиладилар. Менга ёшлигимда бир куни онам: “Эй Абдуллоҳ, буёққа кел мен сенга бир нарса бераман”, дедилар. Шунда бу ҳолатни кузатаётган Расулуллоҳ с.а.в. онамга дедилар: “Унга нима бермоқчи эдинг?” Онам: “Хурмо бермоқчи эдим” дедилар. Шунда Расулуллоҳ с.а.в. : “Агар ўша хурмони бермаганингда сенга бир ёлғон ёзилар эди”, деб марҳамат қилдилар.

Оналарга гапирсак, фарзандингизга ёлғонни ўргатманг ёлғончи бўлиб катта бўлади дейилса. Бу бола ҳали ақли ҳеч нарсани олмайди ёки ҳеч иложи йўқ “алдагани бола яхши дейилган” шундай қилмаса, бола гап тушунтириб бўлмайди деб бир нечта даллилларни сизга рўкач қиладилар. 

Агар болангизга ҳар вақтики ёлғон гаприсангиз у болага битта касал юқаверади десангиз ёки шундай бўлганида ҳар бир она кейин ўйлаб гапирарди. Қаранг бу дунё қийинчиликларидан қўрққамиз-у, аммо ҳеч ким ёрдам беролмайдиган Қиёмат кунидан қўрқмаймиз. 

Аллоҳ таоло ёлғон гапирувчилар ҳақида шундай дейди:

إِنَّمَا يَفْتَرِي الْكَذِبَ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِآَيَاتِ اللَّهِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْكَاذِبُونَ

“Ёлғонни фақат Аллоҳнинг оятларига иймон келтирмайдиганларгина тўқирлар. Ана ўшалар ўзлари ёлғончилардир”[1]

Ҳузайфа ибн Ямон р.а. дейдилар: “Бир киши Расулуллоҳ с.а.в. замонларида бир калимани айтиб, мунофиқ бўлиб қоларди. Мен бугунга келиб у калимани бир кунда 10 марта эшитяпман”, яъни киши ёлғон гапириб юрса, унинг мунофиқлигига далил бўлади.

عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- قَالَ :« ثَلاَثٌ مَنْ كُنَّ فِيهِ فَهُوَ مُنَافِقٌ وَإِنْ صَامَ وَصَلَّى وَزَعَمَ أَنَّهُ مُسْلِمٌ مَنْ إِذَا حَدَّثَ كَذِبَ وَإِذَا اؤْتُمِنَ خَانَ وَإِذَا وَعَدَ أَخْلَفَ ». قَالَ عَبْدُ اللَّهِ ثَلَاثٌ مَنْ كُنَّ فِيهِ فَهُوَ مُنَافِقٌ إِذَا حَدَّثَ كَذَبَ وَإِذَا اؤْتُمِنَ خَانَ وَإِذَا وَعَدَ أَخْلَفَ فَمَنْ كَانَتْ فِيهِ وَاحِدَةٌ مِنْهُنَّ لَمْ تَزَلْ فِيهِ خَصْلَةٌ مِنْ النِّفَاقِ حَتَّى يَتْرُكَهَا

 “Кимдаким, унда учта амал бўлса, бас у мунофиқдир, арагчи намозхону рўзадор бўлса ҳам. 1. Гапирса ёлғон гапиради. 2. Омонатга хиёнат қилади. 3. Ваъдага хилоф қилади”. 

Аллоҳ таоло ёлғончилик мунофиқлар аломати эканлиги ҳақида деди:

فَأَعْقَبَهُمْ نِفَاقًا فِي قُلُوبِهِمْ إِلَى يَوْمِ يَلْقَوْنَهُ بِمَا أَخْلَفُواْ اللّهَ مَا وَعَدُوهُ وَبِمَا كَانُواْ يَكْذِبُونَ

“Аллоҳ таолога берган ваъдаларига хилоф қилганлари ва ёлғончилик қилганлари сабабли уларга, то Унга рўбарў бўладиган кунгача (қиёматгача) қалбларида мунофиқликни қисмат қилиб қўйди”[2] 

عَنْ أَبِى قَتَادَةَ الأَنْصَارِىِّ أَنَّهُ سَمِعَ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- يَقُولُ « إِيَّاكُمْ وَكَثْرَةَ الْحَلِفِ فِى الْبَيْعِ فَإِنَّهُ يُنَفِّقُ ثُمَّ يَمْحَقُ ».

“Савдода кўп қасам ичишдан сақланинглар, чунки молни ўтказади ва (лекин) баракани ўчиради”

عَنْ حَكِيمِ بْنِ حِزَامٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- « الْبَيِّعَانِ بِالْخِيَارِ مَا لَمْ يَتَفَرَّقَا فَإِنْ صَدَقَا وَبَيَّنَا بُورِكَ لَهُمَا فِى بَيْعِهِمَا وَإِنْ كَتَمَا وَكَذَبَا مُحِقَتْ بَرَكَةُ بَيْعِهِمَا ».

“Олувчи ва сотувчи бир-бири билан савдони келишиб олгунча ихтиёрлари ўзларидадир. Агар улар бир бирларига рост гапириб, молининг айбини яширмасалар, бундай савдода уларга барака бўлади. Агар молнинг айбини яширсалар ва бир-бирларини алдасалар, савдоларида барака бўлмайди”

Аллоҳ таоло савдогарларимизни огоҳлантириб дейди:

يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَلَا تَغُرَّنَّكُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَلَا يَغُرَّنَّكُم بِاللَّهِ الْغَرُورُ

“Эй Инсонлар! Албатта, Аллоҳнинг ваъдаси ҳақдир. Бас, сизларни дунё ҳаёти сира алдаб қўймасин! Яна сизларни ёлғончи шайтон алдаб қўймасин!”[3]

Ҳакимлар бири деди: “Агар савдогарда 3 хислат бўлмаса, икки дунёда камбағал бўлиб қоламайди: тили 3 нарсадан – ёлғондан, ортиқча сўздан ва қасам ичишдан сақланмаса, қалби 3 нарсадан – кўз бўямачиликдан, хиёнат қилишдан ва ҳасаддан пок бўлмаса, ўзида 3 нарсани – жума ва жамоат намозларини ва Аллоҳ таоло розилигини ҳар нарсадан устун қўймаса”.

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ –صلى الله عليه وسلم- الوفاء والصدق يجران الرزق . رواه الديلمي عن ابن عباس به . وربما جرى على الألسنة الصدق يعين على الرزق إذ يجلب الرزق

“Вафодор киши билан тўғри сўз кишининг ризқи доимо оқиб туради” ва бошқа бир ҳадисда дейилади: “Қанча-қанча тўғри сўз кишилар борки, уларнинг тўғри сўзлиги ризқни жалб қилади”.

عَنْ صَفْوَانَ بْنِ سُلَيْمٍ أَنَّهُ قَالَ قِيلَ لِرَسُولِ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- أَيَكُونُ الْمُؤْمِنُ جَبَانًا فَقَالَ « نَعَمْ ». فَقِيلَ لَهُ أَيَكُونُ الْمُؤْمِنُ بَخِيلاً فَقَالَ « نَعَمْ ». فَقِيلَ لَهُ أَيَكُونُ الْمُؤْمِنُ كَذَّابًا فَقَالَ « لاَ ».

“Эй Аллоҳнинг Расули, мўмин қўрқоқ бўладими?” деб сўралди. Расулуллоҳ: “Ҳа”, дедилар. “Эй Аллоҳнинг Расули, мўмин бахил бўладими?” Расулуллоҳ: “Ҳа”, дедилар. “Эй Аллоҳнинг Расули, мўмин ёлғончи бўладими?” Расулуллоҳ с.а.в.: “Йўқ”, дедилар.

Аллоҳ таоло Қуръонда ёлғончиларни лаънатлайди. “Зориёт” сурасининг 10 оятида:                                                        

قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ

“Ёлғончиларга лаънат бўлсин!”[4]

Чунки ёлғон ҳамма нарсани бузади, барбод қилади. Савдодаги баракани учиради, инсонни наҳсга ботиради.

ВОҚЕА: Бир келинчак эрини алдагани ҳақида[5]

عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّهُ سَمِعَ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- يَقُولُ: « أَيُّمَا امْرَأَةٍ أَدْخَلَتْ عَلَى قَوْمٍ مَنْ لَيْسَ مِنْهُمْ فَلَيْسَتْ مِنَ اللَّهِ فِى شَىْءٍ وَلَنْ يُدْخِلَهَا اللَّهُ جَنَّتَهُ وَأَيُّمَا رَجُلٍ جَحَدَ وَلَدَهُ وَهُوَ يَنْظُرُ إِلَيْهِ احْتَجَبَ اللَّهُ مِنْهُ وَفَضَحَهُ عَلَى رُءُوسِ الأَوَّلِينَ وَالآخِرِينَ ».

“Қайси бир аёл зинодан орттирган боласини эрининг қавмига киритса, яъни эримдан деб айтса, энди у аёл Аллоҳдан ҳеч нарсани умид қилмасин ва ҳаргиз Парвардигор уни жаннатга киргизмайди. Қайси эркак ўз боласини кўриб туриб инкор қилса, Аллоҳ таоло у эркак билан ўзининг орасида парда тортиб қўяди ва аввалгилар ва охиргилар олдида уни шарманда қилади”

Муҳтарам жамоат, ахир бизлар ибрат оладиган ота боболаримиз қандай ростгўй инсонлар эдилар. Токи бизлар ўзимизни ўзгартирмас эканмиз Аллоҳ таоло жамиятимизни аҳволини яхшиламайди. Чунки Қуръонда собит бўлган:

إِنَّ اللّهَ لاَ يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُواْ مَا بِأَنْفُسِهِمْ

“Албатта, то бир қавм ўзларини ўзгартирмагунларича, Аллоҳ уларнинг ҳолини ўзгартирмас"[6].

Бухоромизда Бухоро халқи шунчалик тўғри сўз, ростгўй бўлаганларки, шунчалик бир-бирига ишонганки, “қарз дарича”лари бўлган. У қарз даричаларига бирорта бой одам ўзининг эҳтиёжидан ортганини ўша даричага қўйиб кетган, бирор муҳтож одам, юзини бировга сарғайтирмаслик учун келиб ўша қарз даричасидан ўзига кераклини пулни олиб кетган ишини битиргандан кейин яна қайтиб келтириб қўйган. Мана бизлар кимларнинг наверасимиз. 

Ростгўй мўмин қиёматда жаннат билан сазоворланишини мақтаб дейди:

قَالَ اللَّهُ هَذَا يَوْمُ يَنْفَعُ الصَّادِقِينَ صِدْقُهُمْ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ

“Аллоҳ деди: “Бу кун ростгўй – содиқ мўминларга тўғри сўзлиги фойда берадиган кундир”. Улар учун остидан анҳорлар оқувчи жаннат боғлари бордир. улар у ерда абадий қоладилар. Улардан Аллоҳ рози ва улар Аллоҳдан рози бўлурлар. Бу буюк ютуқдир ”[7]

عَنْ أَنَسٍ بْنَ مَالِكٍ - قَالَ قَالَ النَّبِىُّ -صلى الله عليه وسلم- « الْمُؤْمِنُ مَنْ أَمِنَهُ النَّاسُ وَالْمُسْلِمُ مَنْ سَلِمَ الْمُسْلِمُونَ مِنْ لِسَانِهِ وَيَدِهِ وَالْمُهَاجِرُ مَنْ هَجَرَ السُّوءَ وَالَّذِى نَفْسِى بِيَدِهِ لاَ يَدْخُلُ الْجَنَّةَ عَبْدٌ لاَ يَأْمَنُ جَارُهُ بَوَائِقَهُ ».

“Мўмин барча инсонларнинг ишончли кишисидир. Тилидан ва қўлидан мусулмонларга зарари етмайдиган киши ҳақиқий мусулмондир. Ёмонликларни тарк этган киши асл муҳожирдир. Нафсим, қудрати қўлида бўлган Зотга қасамки, қўшнисига зулм қиладиган киши жаннатга кирмайди”

Муҳтарам жамоат, ҳадиснинг аввалига эътибор берайлик, мўмин ким, қандай кишини мўмин деса бўлади деган саволга Расулуллоҳ с.а.в. шундай жавоб бердилар: “Мўмин барча инсонларнинг ишончли кишисидир.” Бу ҳадисни имом Аҳмад ривоят қилганлар, яна бошқа бир ҳадисда, Ибн Можжа ривоят қилган ҳадисда, бу гап тўлдирилади: 

أَنَّ فَضَالَةَ بْنَ عُبَيْدٍ حَدَّثَهُ أَنَّ النَّبِىَّ -صلى الله عليه وسلم- قَالَ « الْمُؤْمِنُ مَنْ أَمِنَهُ النَّاسُ عَلَى أَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ ».

“Мўмин, барча инсонлар унга молини ҳам, жонини ҳам ишонса бўладиган кишидир”

[1] Наҳл 105
[2] Тавба 77
[3] Фотир 5
[4] Зориёт 10
[5] Азизхўжа домланинг маърузаларидан 01.05.2009 “Ростгўйлик”
[6] Раъд 11-оят.
[7] Моида 119

Султoнмаҳмудов Абдулмажид

таълим муассасаси ўқитувчиси