“Mahmudxo‘ja Behbudiyning ta’lim va ijtimoiy faoliyati” mavzusida davra suhbati
Joriy yilning 28-fevral kuni ta’lim muassasasida “Mahmudxo‘ja Behbudiyning ta’lim va ijtimoiy faoliyati”ga bag‘ishlangan tadbiri bo‘lib o‘tdi. Tadbirda ta’lim muassasasi ma’naviyat bo‘limi uslubchisi Hoshimjon Qodirov va 1-bosqich talabalari ishtirok etdilar.
Tadbirga Namangan davlat universiteti falsafa fanlar nomzodi, o‘zbek tili va adabiyoti kafedra o‘qituvchisi Abbosxon domla Rahmatullayev taklif etildi. So‘zni ma’naviyat bo‘lim uslubchisi H.Qodirov ochdi, ishtirokchilarga mavzu haqida tanishtirdi va so‘zni Abbosxon domla Rahmatullayevga berdi. Notiq o‘z so‘zida Mahmudxo‘ja Behbudiy (1875–1919) – o‘zbek maorifparvari, publisist, dramaturg, nashrchi va jadidchilik harakatining yirik vakillaridan biri. U Turkistonda ma’rifat va taraqqiyot uchun kurashgan va xalqni ilm-ma’rifatga chaqirgan shaxslardan biri hisoblanadi. Mahmudxo‘ja Behbudiy 1875-yil Samarqand shahrida tug‘ilgan. U ibtidoiy diniy ta’limni ota-onasidan olgan, keyinchalik an’anaviy madrasalarda o‘qigan. Shundan so‘ng, u islomiy bilimlarni va dunyoviy fanlarnio‘rganish uchun turli yurtlarga sayohat qilgan, jumladan, Buxoro, Hindiston, Turkiya va Rossiyada bo‘lgan.Behbudiy XIX asr oxiri va XX asr boshlarida jadidchilik harakatiga katta hissa qo‘shdi. U milliy maktablar tashkil qilish, ilg‘or g‘oyalarni xalqqa yetkazish va bosma nashrlarni rivojlantirish bilan shug‘ullangan.Mahmudxo‘ja Behbudiy yangi uslubdagi maktablarni ochishga katta e’tibor qaratgan. Uning fikricha, jamiyatning taraqqiyoti uchun eng muhim omil – ilm-ma’rifatdir. Shu maqsadda u yangi uslubda ta’lim berishuchun maktablar ochdi va turli o‘quv qo‘llanmalarnitayyorladi. U o‘z faoliyati davomida matbuotga ham kattaahamiyat bergan. 1913-yilda u "Samarqand" gazetasinitashkil qildi, ammo gazeta qisqa muddatda yopildi.Shuningdek, u turli jurnal va nashrlarda maqolalar yozib, xalqni uyg‘otishga harakat qilgan. Mahmudxo‘ja Behbudiy o‘zbek jadid teatrining rivojiga ham katta hissa qo‘shgan. Uning "Padarqush" (1913) dramasi o‘zbek adabiyotidagi ilk dramatik asarlardan biri hisoblanadi. Unda u jamiyatdagi qafaslangan fikrlar va ilmsizlikning oqibatlarini tanqid qilgan. 1919-yilda, faoliyati uchun ta’qibga uchrab, Mahmudxo‘ja Behbudiy Turkistondan chiqib, Buxoro va Qirg‘iziston orqali Turkmanistonga yo‘l olgan. Afsuski, u Turkmanistonning Chorcho‘y (hozirgi Turkmanobod) shahrida bosmachilar tomonidan asir olinib, qatl qilingan. Behbudiyning fikrlari va harakatlari keyingi avlodlar uchun ulkan ilhom manbai bo‘ldi. Uning ma’rifatparvarlik g‘oyalari va jadidchilik harakati O‘rta Osiyo xalqlarining madaniy va ma’rifiy taraqqiyotida muhim o‘rin tutdi. Behbudiy o‘zbek xalqini ilm-ma’rifatga chaqirar ekan, "Dunyoda eng katta fojea – johillikdir" degan fikrni olg‘a surgan. Uning asarlari va g‘oyalari hozir ham o‘z ahamiyatini yo‘qotmagan.
Xulosa o‘rnida Mahmudxo‘ja Behbudiy – o‘z davrining eng ilg‘or fikrli ziyolilaridan biri bo‘lib, uning faoliyati va asarlari xalqni uyg‘otish va taraqqiyotga chorlash yo‘lida katta ahamiyat kasb etadi. Uning nomini hurmat bilan yod etib, ma’rifatparvarlik an’analarini davom ettirish juda muhim ekanligini aytib so‘zini yakunladi.
Tadbir so‘ngida talabalar o‘zlarini qiziqtirgan savollarni berib, mutaxassisdan mazmunli javob oldilar.
Ta’lim muassasasi Matbuot xizmati
