Tafsir ulamolari va ularning qur’on Ilmiga qo‘shgan hissasi
Qur’oni Karim insoniyat uchun hidoyat va nur manbai bo‘lib, uning ma’nolarini to‘g‘ri tushunish har bir musulmon uchun muhim ahamiyat kasb etadi. Bu yo‘lda tafsir ilmining rivojlanishi va tafsir ulamolarining hissasi juda katta. Ular Qur’on oyatlarini aniq va to‘g‘ri sharhlash, uning ma’nolarini turli jihatlari bilan ochib berish uchun umrlarini bag‘ishlaganlar. Tafsir ilmining shakllanishida sahobalardan tortib keyingi asrlargacha ko‘plab buyuk olimlar faoliyat yuritgan.
Tafsir Ilmining Boshlanishi
Tafsir ilmining asoslari Rasululloh sollalohu alayhi vasallam hayotlik paytidayoq qo‘yilgan. Payg‘ambarimiz sollalohu alayhi vasallam sahobalarga Qur’on oyatlarining nozil bo‘lish sabablari va ularning ma’nolarini tushuntirib berganlar. Ayniqsa, Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhu tafsir ilmining asoschilaridan biri sifatida tanilganlar. U Qur’on oyatlarini Rasululloh sollalohu alayhi vasallamdan o‘rganib, keyinchalik musulmonlarga yetkazganlar.
Tafsir Ulamolarining Eng Buyuk Vakillari
Islom tarixida tafsir ilmini rivojlantirgan ko‘plab buyuk ulamolar yetishib chiqqan. Ulardan biri at-Tabariy bo‘lib, u zot o‘zining "Jomi’ al-Bayon fi Tafsir al-Qur’an" asari bilan mashhurdir. Bu tafsir Qur’on oyatlarini turli manbalarga asoslangan holda chuqur tahlil qilish uslubi bilan ajralib turadi. Shuningdek, Ibn Kathir ham Qur’on tafsiriga katta hissa qo‘shganlar. U zot hadis va tarixiy manbalarga tayangan holda Qur’onni sharhlaganlar.
Shuningdek, Fahriddin ar-Roziy o‘zining "Mafotih al-G‘ayb" nomli tafsirida mantiq va falsafa orqali oyatlarning chuqur ma’nolarini izohlashga harakat qilganlar. Jaloluddin as-Suyutiy esa "Tafsir al-Jalalayn" nomli asarida Qur’on oyatlariga qisqa va lo‘nda izohlar berib, oddiy insonlar uchun ham tushunarli tafsir yaratganlar.
Tafsir Ulamolarining Qur’on Ilmiga Ta’siri
Tafsir ulamolari Qur’onni tushunish va musulmonlarga yetkazishda beqiyos rol o‘ynaganlar. Ularning izlanishlari tufayli Qur’on oyatlari tarixiy, lingvistik, fiqhiy va falsafiy jihatdan mukammal talqin etilgan. Bugungi kunda ham musulmon olami ushbu tafsirlarga tayangan holda Qur’on ilmlarini o‘rganadi va amal qiladi.
Xulosa qilib aytganda, tafsir ulamolari islom ilmlarining rivojiga katta hissa qo‘shgan va ularning mehnati tufayli Qur’on oyatlari chuqur o‘rganilgan. Bu olimlarning ilmi hanuzgacha musulmonlar uchun yo‘lboshchi bo‘lib xizmat qilmoqda. Qur’onni to‘g‘ri tushunish va uni hayotga tatbiq etish uchun tafsir ilmini o‘rganish har bir musulmon uchun muhimdir.
Abdulkarimov Otabek
"Hidoya" oʻrta maxsus islom
ta'lim muassasasi talabasi
