Az-Zamaxshariy: Buyuk Alloma va Mufassir

Az-Zamaxshariy (toʻliq ismi: Abu al-Qosim Mahmud ibn Umar az-Zamaxshariy) 1075-yilda Xorazmning Zamaxshar qishlogʻida tugʻilgan. U islom olamining eng mashhur olimlaridan biri bo‘lib, ayniqsa, tafsir, adabiyot, nahv (arab tili grammatikasi) va lug‘at sohalarida katta iz qoldirgan.

Zamaxshariy "Jarulloh" (Allohning qo‘shnisi) laqabi bilan ham tanilgan. Bu laqab unga Makka shahrida uzoq vaqt yashab, ilm bilan shug‘ullanganligi uchun berilgan. U hanafiy mazhabiga mansub bo‘lsa-da, mu’taziliy aqidalarini qo‘llab-quvvatlagan.

Az-Zamaxshariyning eng mashhur asari bu "Al-Kashshaf" nomli Qur'on tafsiridir. Ushbu asar Qur'on oyatlarining tilshunoslik, balog‘at va mantiqiy jihatlarini chuqur tahlil etadi. "Al-Kashshaf" tafsiri zamonaviy olimlar tomonidan ham yuqori baholanadi va ko‘plab boshqa tafsirlarga asos bo‘lgan.

Shuningdek, u "Asos al-Baloga" nomli arab tili lug‘atini ham yozgan. Bu lug‘at arab tilining eng nufuzli manbalaridan biri hisoblanadi. Az-Zamaxshariy o‘z davrining eng bilimdon nahv olimlaridan biri bo‘lib, arab tilining nazariy asoslariga katta hissa qo‘shgan.

Zamaxshariy 1144-yilda vafot etgan. Uning ilmiy merosi nafaqat musulmon olamida, balki butun dunyo sharqshunoslari tomonidan qadrlanadi. Uning asarlari hanuzgacha ko‘plab madrasalarda o‘rganilmoqda.

 Abdulboriyev Ibrohim

Ta'lim muassasasi 51-guruh talabasi