Яратилиш санаси 18.05.2025

Yangi Ufq sari: O‘zbekistonda vijdon erkinligi va diniy islohotlar targ‘iboti

So‘nggi yillarda O‘zbekiston diniy erkinlik, bag‘rikenglik va islohotlar borasida tarixiy burilishlar sari yuz tutdi. Endi vijdon erkinligi nafaqat qonunlarda, balki hayotda, ijtimoiy muhitda, ta’limda va ommaviy ongda ham o‘z aksini topmoqda.

Vijdon erkinligi – insoniylikning mezoni

O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 31-moddasida quyidagicha deyilgan:

“Har kim vijdon erkinligiga ega. Har kim istalgan dinga e’tiqod qilish yoki hech qaysi dinga e’tiqod qilmaslik huquqiga ega.”

2021-yil 5-iyul kuni “Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risida”gi yangi tahrirdagi Qonun qabul qilindi. Bu qonun ilgari mavjud bo‘lgan 1998-yildagi qonunning o‘rnini egalladi va diniy tashkilotlarni ro‘yxatdan o‘tkazish jarayonini soddalashtirdi, diniy ta’lim olish huquqini kengaytirdi hamda fuqarolarning diniy erkinligini ta’minlash bo‘yicha aniq kafolatlar berdi.

Islohotlar markazida – sog‘lom diniy muhit

O‘zbekistonda oxirgi yillarda diniy sohada bir qator tub o‘zgarishlar amalga oshirildi:

Diniy tashkilotlar soni oshdi: 2016-yilda ro‘yxatdan o‘tgan diniy tashkilotlar soni 2 048 tani tashkil qilgan bo‘lsa, 2024-yilga kelib bu ko‘rsatkich 2 350 dan oshdi.

Islom sivilizatsiyasi markazi tashkil etilib, 2022-yilda ochildi. Markaz O‘zbekistonning boy islomiy merosini namoyon etish, yoshlar orasida diniy savodxonlikni oshirishga xizmat qilmoqda.

Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi, Hadis ilmi maktabi, Mir Arab oliy madrasasi faoliyati kuchaytirilib, xalqaro darajadagi diniy kadrlar tayyorlanmoqda.

Diniy erkinlik bo‘yicha xalqaro muloqotlar: O‘zbekiston 2023-yilda Vashingtonda o‘tkazilgan Xalqaro diniy erkinlik bo‘yicha sammitda faol ishtirok etdi va AQSh Davlat departamenti O‘zbekistonni “muayyan nazorat ostidagi davlatlar” ro‘yxatidan chiqarib tashladi.

Targ‘ibot: Yangi shakl, yangi ruh

Diniy islohotlarni samarali targ‘ib qilish uchun davlat va fuqarolik jamiyati tashkilotlari bir qator innovatsion loyihalarni amalga oshirmoqda:

“Ma’rifat” targ‘ibot guruhi: Respublikada faoliyat yuritayotgan ushbu guruh diniy ekstremizm va jaholatga qarshi ma’rifat asosida kurashish, diniy islohotlarni tushuntirish bilan shug‘ullanadi.

Madaniyat va din mavzusida videoroliklar: “O‘zbekiston 24”, “Diniy hayot”, “O‘zbekiston ovozi” kabi telekanallarda vijdon erkinligi, bag‘rikenglik va islom sivilizatsiyasi mavzularida ko‘rsatuvlar muntazam efirga uzatilmoqda.

Blogerlar va yoshlar harakati: “Ma’rifatli blogerlar” tashabbusi ostida diniy savodxonlik, tinchlik, bag‘rikenglik haqida TikTok, YouTube va Telegram’da kontentlar tayyorlanmoqda.

Xulosa o‘rnida

O‘zbekiston bugun diniy sohada o‘zgarish emas – uyg‘onish davrini boshdan kechirmoqda. Diniy islohotlar – bu faqat diniy tashkilotlar uchun emas, balki har bir fuqaroning huquq va imkoniyatlarini kengaytirishga qaratilgan yondashuvdir.

Bunday islohotlarda ishtirok etish, uni tushunish va keng jamoatchilikka yetkazish esa har birimizning fuqarolik burchimizdir. Zero, vijdon erkinligi – bu huquq bilan bir qatorda mas’uliyat hamdir. Shu yo‘lda O‘zbekiston o‘zining boy ma’naviy merosi va zamonaviy yondashuvi asosida kelajak avlod uchun adolatli va bag‘rikeng jamiyat barpo etmoqda.

Ubaydullayev Qobiljon

Ta'lim muassasasi 54-guruh talabasi