Islomda ayollar qadri: Tenglik va hurmatning chuqur asoslari
Qur'on va Sunnat ayollarga yuksak qadr-qimmat va hurmat berishni ta'kidlaydi. Islomning ilk davrlarida ayollar jamiyatda muhim o'rin egallab, hattoki o'sha davrning boshqa madaniyatlarida mavjud bo'lmagan huquqlarga ega bo'lishgan.
Islomdan Avvalgi Holat
Islomdan oldingi "Johiliyat" davrida Arabistonda ayollarning ahvoli og'ir edi. Qiz bolalarning tiriklayin ko'milishi, merosdan mahrum etilishi, ko'p erli nikohlar va qullik keng tarqalgan hodisa edi. Islomning kelishi bilan bu qabih odatlar qat'iyan taqiqlandi va ayollarga insoniy qadr-qimmat berildi.
Qur'on va Sunnatda Ayollar Qadri
Qur'oni Karimda ayollar va erkaklar teng darajada insoniyatning ajralmas qismi sifatida tilga olinadi. Alloh taolo Qur'onda shunday deydi: "Ey insonlar! Biz sizlarni bir erkak va bir ayoldan yaratdik va sizlarni o'zaro tanishishingiz uchun xalqlar va qabilalar qilib qo'ydik. Albatta, Alloh nazdida eng hurmatlingiz – taqvodoringizdir" (Hujurot surasi, 13-oyat). Bu oyat erkak va ayolning yaratilishdagi tengligini va Alloh nazdida taqvo asosiy mezon ekanligini anglatadi.
Payg'ambarimiz Muhammad (s.a.v.)ning hadislarida ham ayollarga nisbatan hurmat va ehtiromga chorlovchi ko'plab ko'rsatmalar mavjud. Masalan, u zot shunday deganlar: "Jannat onalar oyog'i ostidadir", bu esa onalarning, xususan, ayollarning jamiyatdagi o'rnining naqadar ulug' ekanligini ifodalaydi. Yoki "Sizlarning eng yaxshingiz – ayollaringizga yaxshi muomala qilganingizdir" degan hadis ham erlarga o'z ayollariga mehr-muhabbat va hurmat bilan munosabatda bo'lishni buyuradi.
Ayollarning Huquqlari
Islom ayollarga bir qator muhim huquqlarni bergan:
* Bilim olish huquqi: Islomda bilim olish erkak va ayol uchun birdek farzdir. Tarixda ko'plab buyuk ayol olimlar, faqihlar va hofizalar yetishib chiqqan.
* Mulkka egalik va tasarruf qilish huquqi: Ayollar o'z mulklariga to'liq egalik qilish, uni tasarruf etish va meros qoldirish huquqiga ega. Er ayolining mulkini o'z ruxsatisiz tasarruf eta olmaydi.
* Meros huquqi: Islomdan avval ayollar merosdan mahrum qilingan bo'lsa, Islomda ularga aniq belgilangan meros ulushi berilgan.
* Nikoh va ajralish huquqi: Ayollar nikohga o'z xohishi bilan kirishi shart. Majburlangan nikohlar islomda botildir. Shuningdek, ma'lum sharoitlarda ayollar ajralish huquqiga ham ega.
* Mehnat qilish va daromad topish huquqi: Ayollar mehnat qilishlari va o'z mehnati evaziga daromad topishlari mumkin. Bu daromad faqat ularning o'ziniki bo'ladi va er uni tasarruf eta olmaydi.
* Siyosiy va ijtimoiy faoliyatda ishtirok etish: Tarixiy manbalarda ayollarning jamiyat ishlarida, hatto harbiy harakatlarda ham ishtirok etganliklari haqida ma'lumotlar bor.
Noto'g'ri Talqinlar va Madaniy Stereotiplar
Afsuski, Islomda ayollar qadri borasidagi noto'g'ri tushunchalar ba'zi madaniy an'analar va Islom ta'limotining noto'g'ri talqinlari natijasida yuzaga kelgan. Islomdan bo'lmagan, lekin Islom nomi bilan bog'liq bo'lgan cheklovlar ayollarning haqiqiy qadrini tushirishga xizmat qiladi. Islom bu cheklovlarni buyurmagan, balki aksincha, ayollarga erkinlik va hurmatni ta'minlashga chaqirgan.
Xulosa
Islom dini ayollarga insoniy shaxs sifatida ulug' qadr, hurmat va keng huquqlar bergan. Bu huquqlar ayolning jamiyatda faol ishtirok etishi, o'z salohiyatini ro'yobga chiqarishi va oilada ham, jamiyatda ham muhim rol o'ynashini ta'minlaydi. Islomning asl mohiyatini tushungan holda, ayollarning qadr-qimmatini to'g'ri anglash va uni jamiyatda tatbiq etish muhimdir. Islom har bir insonni, erkakmi yoki ayolmi, Allohning yaratig'i sifatida bir xil hurmatga loyiq deb biladi.
Abdukarimov Otabek
Ta'lim 54 guruh talabasi
