Sufyon as-Savriy: Hadis, zuhd va taqvo ustuni
Abu Abdillah Sufyon ibn Said ibn Masruq as-Savriy (سُفْيَانُ بْنُ سَعِيدِ بْنِ مَسْرُوقٍ الثَّوْرِيُّ) — tobeinlardan bo‘lgan ulug‘ muhaddis, faqih, zohid va taqvodor zotlardan U zot hijriy 97-yil (milodiy 715-yil). Kufa (hozirgi Iroq hududi) shahrida tavallud topganlar. U zot Bani Savra qabilasiga mansubdirlar
Sufyon as-Savriy islom olamida “Amirul mu’minin fil hadis” — ya’ni hadis ilmida imomlar imomi deb e’tirof etilgan.
Sufyon as-Savriy yoshligidan ilmga kirishib, o‘z zamonasining eng ulug‘ tobein va imomlaridan ilm olganlar. Jumladan: Hasan al-Basriy rohmatullohi alayh, A’mash (Sulaymon ibn Mahran) rohmatullohi alayh, Zuhriy (Muhammad ibn Shihob) rohmatullohi alayh, Ja’far as-Sodiq rohmatullohi alayh, Shu’ba ibn al-Hajjaj rohmatullohi alayhlar.
U zot 1300 dan ortiq shayxdan ilm oldilar va 600 dan ortiq odam U zotdan hadis rivoyat qildi.
U zotning eng mashhur shogirdlari qatorida: Abdulloh ibn Muborak, Yahyo ibn, Sa’id al-Qattɔn, Abdurrazzoq as-San’oniy, Vakee’ ibn Jarrah, Yahyo ibn Ma’in rohmatullohi alayhim ajmaiynlar zikr qilinadi
Sufyon as-Savriy hadis va fiqh ilmida yuksak martabaga erishgan. U zot Kufa fiqh maktabining asoschilaridan bo‘lib, o‘z davrida alohida fiqhiy maktab ham shakllantirgan (biroq keyinchalik bu maktab boshqa maktablarga qo‘shilib ketgan).
U zotning hadis rivoyatlari ko‘plab Kutub as-Sittah (oltita mashhur hadis to‘plami)da mavjud.
Imom Ahmad ibn Hanbal aytadi: “Men hadisda Sufyon as-Savriydan kuchliroq odamni ko‘rmaganman.”
Imom Zuhriy aytadi: “Agar ilm ketadigan bo‘lsa, u Sufyon as-Savriyda qoladi.”
Sufyon as-Savriy nafaqat hadis va fiqhda yetuk, balki, Zohid edi — dunyoga berilmas, kamtarin va soddalik bilan yashar edi.
Taqvodor edi — har harakatini Alloh roziligi uchun qilardi.
Siyosatdan chetda yurib, zolim hokimlarga qarshi turgan.
U Abbosiy xalifasi Mansur tomonidan qattiq quvg‘in qilingan, lekin ro‘para bo‘lishdan bosh tortib, yashirin holda ilm tarqatishda davom etgan.
Sufyon as-Savriyning yozma asarlari kam saqlangan bo‘lsa-da, uning fikrlari va hadislari shogirdlari orqali asrlar osha yetib kelgan. U U U zotning mashhur asarlari:
1. Jomi’ as-Sufyon as-Savriy – hadislar to‘plami
2. Kitob az-Zuhd – taqvo, qanoat va oxiratga tayyorgarlik haqidagi hikmatli so‘zlar
U zotning “Ilm — amalsiz bo‘lsa, tanani yoritmaydigan shamga o‘xshaydi.”
“Haq so‘zni aytishdan qo‘rqma, garchi bu sening halokingga olib kelishidan xavotiring bo‘lsa ham.”
“Allohni eng ko‘p taniganlar — Uning azobidan eng ko‘p qo‘rqadiganlardir.” kabi unutilmas soʻzlari bor.
U zot Basrada hijriy 161-yilda (milodiy 778-yil) vafot etganlar
U zot hayotlarining so‘nggi yillarini yashirin holda, Allohga ibodat bilan o‘tkazdilar. Ilm, zuhdu taqvo bilan to‘la hayot kechirgan bu zotning vafoti musulmon ummati uchun katta yo‘qotish bo‘lgan.
Sufyon as-Savriy — ilm, taqvo va haqiqat so‘zlovchiligi timsoli bo‘lgan zot. U zotning hayoti bizga: Ilmni amal bilan uyg‘unlashtirish, Dunyo orzularidan ko‘ra oxiratni ustun qo‘yish, Haqiqatni hech kimdan qo‘rqmay aytish kabi ulkan saboqlarni beradi.
U zotning izidan yurish – nafaqat ilm o‘rganish, balki uni hayotga tatbiq qilishni o‘rgatadi.
Akramjon Ismoilov,
ta’lim muassasasi o’qituvchisi
