Nafs tarbiyasi

Islomda nafsni tarbiyalash va qorin to‘qligidan ehtiyot bo‘lish muhim tarbiyaviy masalalardan biridir. Qur’on va hadislar ta’limotida ko‘p yeb-ichishdan qaytarilgan, oz ovqatlanish va ochlik sabrga, poklikka hamda Alloh taologa yaqinlashishga sabab bo‘lishi ta’kidlangan.

Ochlikning fazilati

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: “Nafslarga ochlik va chanqoqlik bilan qarshi turing, chunki bunga beriladigan savob Alloh yo‘lida qilinadigan jihod savobiga barobar bo‘ladi” (Ihyou ulumid-din, Abu Homid G‘azzoliy).

To‘qlikning zararli oqibatlari

Ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Alloh taoloning rahmatiga qorni to‘q bo‘lgan kirmaydi” (al-Daylamiy, Musnad al-Firdavs).

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: “Amallarning sayyidi ochlikdir. Nafsi qorin to‘qligidan xotirjam bo‘lsa, qalb buziladi” (Ibn Abid-Dunyo, Kitob al-Juu).

 Me’yorli ovqatlanish

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: “Odam bolasining to‘ldiradigan eng yomon narsasi qorindir. Inson uchun belini tutib turadigan bir necha luqma kifoya. Agar shunday qilolmasa, qornini uchga bo‘lsin: uchdan biri taom, uchdan biri ichimlik, uchdan biri nafas uchun” (Imom Termiziy, Sunan, Zuhd 47; Ibn Moja, Sunan, At’ima 50).

Hasan Basriy rahimahulloh: “Fikr yarim ibodatdir, taomni ozaytirish esa butun ibodatdir” (G‘azzoliy, Ihyou ulumid-din).

Allohning bandalari bilan faxrlanishi

Hadisda kelgan: “Alloh taolo dunyoda taom va ichimliklardan sabr qilgan bandalari bilan farishtalar oldida faxrlanadi va deydi: ‘Ey farishtalarim, guvoh bo‘linglar, bandam taom va ichimlikni tark etdi, men unga jannatni lozim qildim’” (Ibn Abid-Dunyo, Kitob al-Juu).

Qalbni o‘ldiruvchi to‘qlik

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: “Qalblaringizni ko‘p yeb-ichish bilan o‘ldirmanglar. Chunki qalb ham o‘ladi. Qalb ko‘p yeb-ichish bilan qotadi, qotgan qalb Allohdan uzoqlashadi” (Imom Malik, Muwatto, Kitob al-Sifat al-Munafiqin).

Mo‘min va munofiqning farqi

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: “Mo‘min bir oshqozonga yeydi, munofiq esa yetti oshqozonga yeydi” (Imom Buxoriy, Sahih, At’ima 12; Imom Muslim, Sahih, Ashriba 179) 

Xulosa

Islom ta’limotida me’yorni saqlash va ochlik orqali nafsni tarbiyalash — qalbning pokligi, ruhning tiniqligi va Allohga yaqinlashishga sabab bo‘ladi. To‘qlik esa insonni g‘aflatga olib boradi, qalbni qotiradi va oxiratni unutishga sabab bo‘ladi. Shuning uchun ham Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ta’kidladilar: “Mo‘min bir oshqozonga yeydi, munofiq esa yetti oshqozonga yeydi.”

Foydalanilgan adabiyotlar

1. Abu Homid G‘azzoliy. Ihyou ulumid-din. Bayrut: Dar al-Kutub al-Ilmiyya.
2. Imom Buxoriy. Sahih al-Buxoriy. Kitob al-At’ima.
3. Imom Muslim. Sahih Muslim. Kitob al-Ashriba.
4. Imom Termiziy. Sunan at-Termiziy. Kitob az-Zuhd.
5. Imom Ibn Moja. Sunan Ibn Moja. Kitob al-At’ima.
6. Imom Malik. Al-Muwatto. Kitob Sifat al-Munafiqin.
7. Ibn Abid-Dunyo. Kitob al-Juu’.
8. al-Daylamiy. Musnad al-Firdavs.

Abobakirov Muhammadyusuf

“Hidoya” o'rta maxsus islom
ta'lim muassasasi 3-kurs talabasi