Buyuk Imom – Abu Hanifa Noʻmon ibn Sobit

Islom olamida eng keng tarqalgan va millionlab musulmonlar amal qiladigan Hanafiy mazhabining asoschisi buyuk faqih, imom – Abu Hanifa Noʻmon ibn Sobit ibn Sutiy (r.a.) hisoblanadi. U kishining ilmiy va ma'naviy merosi Islom huquqshunosligi (fiqh) rivojida beqiyos ahamiyatga ega.

Hayoti va Faoliyati

Imom A'zam Abu Hanifa hijriy 80-yilda, milodiy 699-yilda Iroqning mashhur shaharlaridan biri – Kufada tavallud topganlar. U kishining hayoti Islom olamida ulkan ijtimoiy va siyosiy oʻzgarishlar davriga toʻgʻri kelgan.

Abu Hanifa oʻz davrining yetuk allomalaridan ta'lim olgan. Uning eng mashhur ustozlari qatorida quyidagilar bor:

1. Hammod ibn Sulaymon (r.a.)

2. Ato ibn Abu Raboh (r.a.)

3.Osim ibn Abu Najid (r.a.)

4.Ikrima ibn Xolid ibn Os (r.a.)

5.Abu Abdulloh Nofe (r.a.)

6.Abu Amr ibn Sharohil ash Shabiy(r.a).

Imom Abu Hanifa katta ilmiy maktab yaratganlar. U kishi nafaqat rivoyatga, balki aqlga (ra'y) asoslangan mantiqiy xulosalarga ham katta e'tibor qaratgan, bu esa keyinchalik Hanafiy mazhabining o'ziga xos uslubini belgilab bergan. U kishining eng yetuk shogirdlari Imom A'zam asos solgan ilmiy yo'lni davom ettirganlar va mazhabning dunyoga yoyilishida muhim rol o'ynaganlar:

1.Abu Yusuf Yaqub ibn Ibrohim ibn Habib ansoriy (r.a.)

2.Muhammad ibn Hasan Shayboniy(r.a)

3.Abu Xuzayl Zufar ibn Xuzayl ibn Qoys (r.a.)

4.Hasan ibn Ziyod Luluiy (r.a.)

Asarlari va Merosi

Abu Hanifadan bizgacha yetib kelgan va Islom ilmlari xazinasidan joy olgan asarlar uning fiqh va aqida sohalaridagi ulkan salohiyatidan dalolat beradi:

Fiqhul Akbar (Aqida masalalariga bagʻishlangan asosiy asar)

Kitabus sola (Namozga oid hukmlar)

Kitabur rohn (Garov)

Kitab fir shurut (Shartlar)

Kitabu fil faroiz (Meros)

Al Alim val Mutaalim (Aqida mavzusida)

Al vasoya (Vasiyat) kitoblari

Imom Abu Hanifa hijriy 150-yilda, milodiy 767-yilda Iroqning Bogʻdod shahrida vafot etganlar va u yerda dafn qilinganlar. U kishining qoldirgan ilmiy merosi bugungi kunda ham Islom fiqhi va aqidasi masalalarini oʻrganishda asosiy manbalardan boʻlib xizmat qilmoqda.

Uning mazhabi dunyoning aksariyat mintaqalarida, xususan, Markaziy Osiyo xalqlari orasida keng yoyilgan boʻlib, musulmonlarning kundalik hayotida amaliy qoʻllanma boʻlib kelmoqda.

Alisherov Hasanboy

“Hidoya” o’rta maxsus islom 
Ta’lim  muassasasi 2-kurs talabasi