Ўзбекистонда виждон эркинлиги: Конституциявий кафолатлар ва жамиятдаги аҳамияти
Ўзбекистон Республикаси Конституциясида белгиланган“Ҳамма учун виждон эркинлиги кафолатланади” принципимамлакатимизда инсон ҳуқуқлари ва эркинликларинитаъминлашнинг муҳим асосидир. Ушбу принципфуқароларга ўз диний эътиқодларини эркин танлаш, уларгаамал қилиш ёки ҳеч қандай динга эътиқод қилмасликҳуқуқини кафолатлайди. Бу нафақат Ўзбекистонфуқароларига, балки мамлакатда яшовчи чет эл фуқароларива фуқаролиги бўлмаган шахсларга ҳам тенг даражадатаъминланади. Мазкур мақолада Ўзбекистонда виждонэркинлигига бўлган конституциявий ҳуқуқларнитушунтириш, диний бағрикенглик ва миллатларарототувликнинг аҳамиятини тарғиб қилиш, диний таълим вамаърифатнинг жамиятдаги ўрнини кучайтириш ҳамдадавлат ва диний ташкилотлар ўртасида очиқ мулоқотнийўлга қўйиш масалалари ёритилган.
Фуқароларнинг виждон эркинлигига бўлганконституциявий ҳуқуқлари
Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 31-моддасида виждон эркинлиги кафолатланган бўлиб, ундафуқароларнинг ўз диний эътиқодларига амал қилиш ёкидинга эътиқод қилмаслик ҳуқуқи очиқ белгиланган. Буҳуқуқ фуқароларга ўз дунёқарашларини эркиншакллантириш, диний маросимларда иштирок этиш ва ўзэътиқодларини қонун доирасида ифода қилиш имкониниберади. Конституциявий кафолатлар диний эътиқод туфайликамситиш ёки босим ўтказишнинг барча шаклларига йўлқўймасликни таъминлайди. Шунингдек, Ўзбекистонқонунчилиги диний ташкилотлар фаолиятини тартибгасолиш орқали дунёвий давлат принципларига риоя қилишникафолатлайди, бу эса диний эътиқод эркинлигини давлат важамият манфаатлари билан уйғунлаштиради.
Диний бағрикенглик ва миллатлараро тотувликнингаҳамияти
Ўзбекистон кўп миллатли ва кўп конфессияли давлатсифатида диний бағрикенглик ва миллатлараро тотувликнимустаҳкамлашга алоҳида эътибор қаратади. Динийбағрикенглик турли дин вакилларининг тинч-тотув яшаши, ўзаро ҳурмат ва ҳамкорликда иш олиб боришини англатади. Бу жамиятда ижтимоий барқарорлик ва аҳилликнитаъминлашнинг муҳим омилидир. Ўзбекистонда турли динвакиллари – мусулмонлар, насронийлар, яҳудийлар вабошқа конфессиялар вакиллари ўз эътиқодларини эркинамалга ошириб, миллатлараро дўстлик муҳитинишакллантиришга хизмат қилади. Давлат томонидан амалгаоширилаётган ислоҳотлар, жумладан, диний ташкилотларнирўйхатга олиш жараёнларини соддалаштириш ва уларнингфаолияти учун қулай шарт-шароитлар яратиш орқали бумуҳит янада мустаҳкамланмоқда.
Диний таълим ва маърифатнинг жамиятдаги ўрни
Диний таълим ва маърифат жамиятда аҳолининг ҳуқуқий вамаънавий саводхонлигини оширишда муҳим ўрин тутади. Ўзбекистонда диний таълимни ривожлантириш мақсадидамахсус таълим муассасалари фаолияти қўллаб-қувватланади, диний-маърифий тадбирлар ташкил этилади. Бу жараён ёшларнинг тўғри дунёқарашга эга бўлиши, радикал фикрлар ва экстремизмга қарши иммунитетшакллантиришида муҳим аҳамиятга эга. Диний маърифаторқали фуқаролар ўз эътиқодларининг моҳиятини чуқурроқтушуниб, уларни қонун доирасида амалга оширишимкониятига эга бўлади. Бу, ўз навбатида, жамиятдагиижтимоий муносабатларни мустаҳкамлашга хизмат қилади.
Давлат ва диний ташкилотлар ўртасида очиқ мулоқот
Ўзбекистонда давлат ва диний ташкилотлар ўртасида очиқмулоқотни йўлга қўйиш диний соҳадаги ислоҳотларнингмуҳим йўналишидир. Давлат диний ташкилотлар биланконструктив ҳамкорликни йўлга қўйиб, уларнинг қонундоирасида фаолият юритишини таъминлайди. Бу мулоқотнафақат диний ташкилотларнинг фаолиятини тартибгасолиш, балки уларнинг жамиятдаги ижтимоий ва маънавийўрнини кучайтиришга хизмат қилади. Масалан, давлат вадиний ташкилотлар ўртасидаги ҳамкорликда маърифийлойиҳалар, хайрия тадбирлари ва маданий-маънавийфаолиятлар ташкил этилади. Бу эса жамиятда ижобий муҳитяратишга ва фуқароларнинг давлатга ишончини оширишгаёрдам беради.
Ўзбекистон Республикаси Конституциясидамустаҳкамланган “Ҳамма учун виждон эркинлигикафолатланади” принципи мамлакатимизда инсонҳуқуқлари ва эркинликларини таъминлашнинг муҳимасосидир. Виждон эркинлигига бўлган конституциявийҳуқуқлар фуқароларга ўз эътиқодларини эркин амалгаошириш имконини беради.
Диний бағрикенглик вамиллатлараро тотувлик жамиятда аҳиллик ва барқарорликнитаъминлашда муҳим ўрин тутади. Диний таълим вамаърифат аҳолининг ҳуқуқий ва маънавий саводхонлигиниоширишга хизмат қилса, давлат ва диний ташкилотларўртасидаги очиқ мулоқот ислоҳотларнинг самарали амалгаоширилишини таъминлайди. Ўзбекистон бу йўлда дунёвийва демократик давлат сифатида ўз мавқеини янадамустаҳкамлаб, фуқароларига муносиб ҳаёт кафолатинитаъминлашда давом этмоқда.
Эргашев Аброрбек
таълим муассасаси 55-гуруҳ талабаси
