Никоҳнинг жамиат ривожидаги ахамияти

Ислом динида никоҳ нафақат икки инсон ўртасидаги иттифоқ, балки Аллоҳнинг буюк неъмати, пайғамбарлар суннати ва жамиятнинг мустаҳкам пойдевори сифатида эътироф этилади. Никоҳ орқали оила ташкил топади, оила эса жамиятнинг асосий бирлигидир. Ушбу мақолада никоҳнинг жамият ривожидаги ўрни, унинг аҳамияти ва Исломда никоҳга тарғиб қилиш бўйича Қуръон оятлари ва саҳиҳ ҳадисларга асосланган ҳолда фикр юритрамиз.

Никоҳ инсониятнинг ижтимоий ва маънавий тузумини мустаҳкамловчи муқаддас риштадир. У жамиятда ахлоқий қадриятлар, меҳр-оқибат, масъулият ва ўзаро ҳурмат каби фазилатларни тарғиб қилади. Қуйида никоҳнинг жамият ривожиучун асосий аҳамиятларини кўриб чиқамиз:

1. Оила тузумининг асоси: Никоҳ орқали ташкилтопган оила жамиятнинг энг муҳим институтидир. Оила фарзандларни тарбиялаш, уларга ахлоқ ва динни ўргатишда асосий рол ўйнайди. Аллоҳ Таоло Қуръонда шундай дейди:“Эй одамлар! Сизни бир жон (Одам)даняратган ва ундан унинг жуфтини (Ҳавво) яратган ва икковларидан кўп эркак ва аёлларни тарқатган Роббингиздан қўрқинг...” (Ан-Нисо, 4:1). Бу оят никоҳнинг инсониятнинг давомийлиги ва оила тузумининг асоси эканини кўрсатади.

2. Иффат ва ахлоқни сақлаш: Никоҳ орқали инсонўз нафсини пок тутади ва ҳаромдан сақланади. Бу жамиятда ахлоқсизлик ва бузуқчиликнинг олдини олади. Қуръонда шундай буйрурилди: “Сизлардан бўй боқларидан (турмушга чиқмаганлардан) ва қулларингиз ва чўриларингиздан яхши бўлганларини уйлантиринг. Агар улар камбағал бўлсалар, Аллоҳ ўз фазли билан уларни бой қилади...” (Ан-Нур, 24:32). Бу оят никоҳни ҳар бирмусулмон учун муҳим вазифа сифатидатаъкидлайди.

3. Ижтимоий барқарорлик: Никоҳ орқали ташкилтопган оилалар жамиятда тинчлик ва барқарорликни таъминлайди. Ўзаро меҳр-оқибат ва масъулият ҳисси оила аъзоларини бир-бирига боғлайди, бу эса ижтимоий низоларва адоятни камайтиради.

4. Фарзандлар тарбияси: Никоҳ орқали дунёгакелган фарзандлар ота-она масъулиятида Ислом аҳкомларига мувофиқ тарбияланади. Буэса келажакда солиҳ авлод етишиб чиқишига замин яратади. Пайғамбаримиз (с.а.в.) шундай деганлар:“Сизлардан энг яхшингиз оиласига энг яхши муомала қилганингиздир.” (Тирмизий, 3895).

Исломда никоҳ нафақат ижтимоий зарурат, балки ибодат сифатида ҳам қаралади. Қуръонва саҳиҳ ҳадислар никоҳнинг фазилати ва унитарғиб қилиш ҳақида кўплаб далилларни келтиради.

❖ Никоҳ – тинчлик ва меҳр манбаи: Аллоҳ Таоло никоҳ орқали эр-хотин ўртасида меҳр-оқибат ва тинчликни яратишини Қуръонда шундай баён қилади:

“Унинг аломатларидан бири шунки, У сизлар учун ўзларингиздан жуфтлар яратди, токи уларга сукун топасизлар ва ўртангизга меҳр ва раҳм-шафқат қўйди. Албатта, бунда тафаккур қилувчи қавм учун аломатлар бордир.” (Ар-Рум, 30:21).

Бу оят никоҳнинг инсон руҳиятига тинчликбахш этиши ва ўзаро муҳаббатнимустаҳкамлашини кўрсатади.

❖ Никоҳ – савобли амал: Никоҳ орқали инсон нафақат ўз иффатини сақлайди, балки Аллоҳнинг ризосига ҳам эришади. Расулуллоҳ (с.а.в.) шундай деганлар: “Ким никоҳ қилса, имонининг ярмини тўлдирган бўлади. Қолган ярми учун Аллоҳдан қўрқсин.” (Байҳақий, Шуъаб ал-Имон, 5106).

Бу ҳадис никоҳнинг диний жиҳатдан қанчалик муҳим эканини кўрсатади.

❖ Жамиятда никоҳга ёрдам бериш: Ислом никоҳни осонлаштириш ва ёшларга ёрдам беришни тарғиб қилади. Расулуллоҳ (с.а.в.) шундай деганлар:

“Ким бир кишини уйлантирса ва у киши ўз хотинига қараса, Аллоҳ унга раҳмат биланқарайди.” (Ибн Ҳиббон, 4032).

Бу ҳадис жамиятда никоҳни қўллаб-қувватлаш ва ёшларга ёрдам беришнинг фазилатини кўрсатади.

Жамиятда никоҳни тарғиб қилиш ва уни осонлаштириш учун қуйидаги амалларниқилиш мумкин:

Никоҳ ҳақида маърифат тарқатиш: Масжидларда, жамоат жойлариданикоҳнинг фазилати, оила қуришнингаҳамияти ҳақида ваъз-насиҳатлар ташкилқилиш.

Моддий ёрдам кўрсатиш: Камбағалёшларга никоҳ харажатларида ёрдам бериш, хайрия ташкилотлари орқали оила қуришниқўллаб-қувватлаш.

Осонлаштирилган никоҳ маросимлари: Кўпхаражатларга сабаб бўладиган урф-одатларва тўйларни соддалаштириш, никоҳни осонва хушнуд қилиш.

Ёшларни маънавий тайёрлаш: Никоҳданолдин ёшларга оилавий ҳаёт, эр-хотинҳуқуқлари ва масъулиятлари ҳақида таълимбериш.

Никоҳ Исломда муқаддас ибодат, пайғамбарлар суннати ва жамиятнинг асосий пойдеворидир. У орқали нафақатоила тузуми мустаҳкамланади, балки ахлоқий қадриятлар, меҳр-оқибат ватинчлик тарғиб қилинади. Қуръон оятларива саҳиҳ ҳадислар никоҳнинг диний ваижтимоий аҳамиятини таъкидлаб, уни ҳарбир мусулмон учун муҳим вазифа сифатидакўрсатади. Жамият сифатида никоҳниосонлаштириш, ёшларни тарғиб қилиш ваоила тузумини қўллаб-қувватлаш орқалисолиҳ ва барқарор жамият қуришга ҳисса қўшишимиз мумкин. Аллоҳ Таолобарчамизни ўз ризосига мувофиқ оила қуришга ва солиҳ авлод тарбиялашгамуваффақ қилсин!

“Раббимиз! Бизга ўз жуфтларимиздан вазурриётларимиздан кўзлар қувончи бўладиган (солиҳ кишилар) ато эт ва бизни тақводорларнинг имоми қил.” (Фурқон, 25:74).

 Эргашев Аброрбек

Таълим муассасаси 2-курс талабаси