Никоҳнинг жамиат ривожидаги ахамияти
Ислом динида никоҳ нафақат икки инсонўртасидаги иттифоқ, балки Аллоҳнинг буюкнеъмати, пайғамбарлар суннати ва жамиятнингмустаҳкам пойдевори сифатида эътироф этилади. Никоҳ орқали оила ташкил топади, оила эсажамиятнинг асосий бирлигидир. Ушбу мақоладаникоҳнинг жамият ривожидаги ўрни, унингаҳамияти ва Исломда никоҳга тарғиб қилиш бўйичаҚуръон оятлари ва саҳиҳ ҳадисларга асосланганҳолда фикр юритрамиз.
Никоҳ инсониятнинг ижтимоий ва маънавийтузумини мустаҳкамловчи муқаддас риштадир. У жамиятда ахлоқий қадриятлар, меҳр-оқибат, масъулият ва ўзаро ҳурмат каби фазилатларнитарғиб қилади. Қуйида никоҳнинг жамият ривожиучун асосий аҳамиятларини кўриб чиқамиз:
1. Оила тузумининг асоси: Никоҳ орқали ташкилтопган оила жамиятнинг энг муҳиминститутидир. Оила фарзандларни тарбиялаш, уларга ахлоқ ва динни ўргатишда асосий ролўйнайди. Аллоҳ Таоло Қуръонда шундайдейди:“Эй одамлар! Сизни бир жон (Одам)даняратган ва ундан унинг жуфтини (Ҳавво) яратган ва икковларидан кўп эркак ва аёлларнитарқатган Роббингиздан қўрқинг...” (Ан-Нисо, 4:1). Бу оят никоҳнинг инсониятнингдавомийлиги ва оила тузумининг асоси эканиникўрсатади.
2. Иффат ва ахлоқни сақлаш: Никоҳ орқали инсонўз нафсини пок тутади ва ҳаромдан сақланади. Бу жамиятда ахлоқсизлик ва бузуқчиликнинголдини олади. Қуръонда шундай буйрурилди:“Сизлардан бўй боқларидан (турмушгачиқмаганлардан) ва қулларингиз вачўриларингиздан яхши бўлганлариниуйлантиринг. Агар улар камбағал бўлсалар, Аллоҳ ўз фазли билан уларни бой қилади...” (Ан-Нур, 24:32). Бу оят никоҳни ҳар бирмусулмон учун муҳим вазифа сифатидатаъкидлайди.
3. Ижтимоий барқарорлик: Никоҳ орқали ташкилтопган оилалар жамиятда тинчлик вабарқарорликни таъминлайди. Ўзаро меҳр-оқибат ва масъулият ҳисси оила аъзоларинибир-бирига боғлайди, бу эса ижтимоий низоларва адоятни камайтиради.
4. Фарзандлар тарбияси: Никоҳ орқали дунёгакелган фарзандлар ота-она масъулиятидаИслом аҳкомларига мувофиқ тарбияланади. Буэса келажакда солиҳ авлод етишиб чиқишигазамин яратади. Пайғамбаримиз (с.а.в.) шундайдеганлар:“Сизлардан энг яхшингиз оиласигаэнг яхши муомала қилганингиздир.” (Тирмизий, 3895).
Исломда никоҳ нафақат ижтимоий зарурат, балки ибодат сифатида ҳам қаралади. Қуръонва саҳиҳ ҳадислар никоҳнинг фазилати ва унитарғиб қилиш ҳақида кўплаб далилларникелтиради.
❖ Никоҳ – Пайғамбарлар суннати: Расулуллоҳ(с.а.в.) никоҳни ўз умматига тарғиб қилиб, шундай деганлар:
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyatqilinadi: “Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Nikoh mening sunnatimdir. Kim meningsunnatimdan yuz o‘girsa, mendan emas”, dedilar.” (Imom Buxoriy rivoyati). Bu hadisnikohning Payg‘ambar sunnatining ajralmasqismi ekanligini va uni tark etish Islomta’limotiga zid ekanligini ko‘rsatadi.
❖ Никоҳ – тинчлик ва меҳр манбаи: АллоҳТаоло никоҳ орқали эр-хотин ўртасидамеҳр-оқибат ва тинчликни яратишиниҚуръонда шундай баён қилади:
“Унинг аломатларидан бири шунки, У сизлар учун ўзларингиздан жуфтлар яратди, токи уларга сукун топасизлар ва ўртангизгамеҳр ва раҳм-шафқат қўйди. Албатта, бундатафаккур қилувчи қавм учун аломатларбордир.” (Ар-Рум, 30:21).
Бу оят никоҳнинг инсон руҳиятига тинчликбахш этиши ва ўзаро муҳаббатнимустаҳкамлашини кўрсатади.
❖ Никоҳ – савобли амал: Никоҳ орқали инсоннафақат ўз иффатини сақлайди, балкиАллоҳнинг ризосига ҳам эришади. Расулуллоҳ (с.а.в.) шундай деганлар:
“Ким никоҳ қилса, имонининг ярминитўлдирган бўлади. Қолган ярми учунАллоҳдан қўрқсин.” (Байҳақий, Шуъаб ал-Имон, 5106).
Бу ҳадис никоҳнинг диний жиҳатданқанчалик муҳим эканини кўрсатади.
❖ Жамиятда никоҳга ёрдам бериш: Исломникоҳни осонлаштириш ва ёшларга ёрдамберишни тарғиб қилади. Расулуллоҳ (с.а.в.) шундай деганлар:
“Ким бир кишини уйлантирса ва у киши ўзхотинига қараса, Аллоҳ унга раҳмат биланқарайди.” (Ибн Ҳиббон, 4032).
Бу ҳадис жамиятда никоҳни қўллаб-қувватлаш ва ёшларга ёрдам беришнингфазилатини кўрсатади.
Жамиятда никоҳни тарғиб қилиш ва униосонлаштириш учун қуйидаги амалларниқилиш мумкин:
Никоҳ ҳақида маърифат тарқатиш: Масжидларда, жамоат жойлариданикоҳнинг фазилати, оила қуришнингаҳамияти ҳақида ваъз-насиҳатлар ташкилқилиш.
Моддий ёрдам кўрсатиш: Камбағалёшларга никоҳ харажатларида ёрдам бериш, хайрия ташкилотлари орқали оила қуришниқўллаб-қувватлаш.
Осонлаштирилган никоҳ маросимлари: Кўпхаражатларга сабаб бўладиган урф-одатларва тўйларни соддалаштириш, никоҳни осонва хушнуд қилиш.
Ёшларни маънавий тайёрлаш: Никоҳданолдин ёшларга оилавий ҳаёт, эр-хотинҳуқуқлари ва масъулиятлари ҳақида таълимбериш.
Никоҳ Исломда муқаддас ибодат, пайғамбарлар суннати ва жамиятнингасосий пойдеворидир. У орқали нафақатоила тузуми мустаҳкамланади, балкиахлоқий қадриятлар, меҳр-оқибат ватинчлик тарғиб қилинади. Қуръон оятларива саҳиҳ ҳадислар никоҳнинг диний ваижтимоий аҳамиятини таъкидлаб, уни ҳарбир мусулмон учун муҳим вазифа сифатидакўрсатади. Жамият сифатида никоҳниосонлаштириш, ёшларни тарғиб қилиш ваоила тузумини қўллаб-қувватлаш орқалисолиҳ ва барқарор жамият қуришга ҳиссақўшишимиз мумкин. Аллоҳ Таолобарчамизни ўз ризосига мувофиқ оилақуришга ва солиҳ авлод тарбиялашгамуваффақ қилсин!
“Раббимиз! Бизга ўз жуфтларимиздан вазурриётларимиздан кўзлар қувончибўладиган (солиҳ кишилар) ато эт ва бизнитақводорларнинг имоми қил.” (Фурқон, 25:74).
Эргашев Аброрбек
Таълим муассасаси 2-курс талабаси
