Suvdan oqilona foydalanish: Islomiy nuqtai nazar
Suv — hayot manbai, bebaho ne'mat. Uning qadri beqiyos bo‘lib, Yaratgan insoniyatga ato etgan eng ulug‘ marhamatlardan biridir. Shu bois, suvdan oqilona, tejamkorlik bilan foydalanish har bir insonning, xususan, musulmon kishining asosiy vazifalaridan hisoblanadi. Islom dini suvga nisbatan alohida ehtirom bilan yondashadi va uning isrofiga qat'iyan qarshi chiqadi. Qur’oni Karim va Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallamning sunnatlarida suvdan foydalanish borasida ko‘plab ko‘rsatmalar mavjud.
Qur’on va sunnatda suvning ahamiyati
Qur’oni Karimda suvning naqadar ulug‘ ne'mat ekanligi bir necha oyatlarda bayon etilgan. Alloh taolo shunday marhamat qiladi: "Va har bir tirik narsani suvdan qildik. Nahotki imon keltirmasalar?!" (Anbiyo surasi, 30-oyat)
Bu oyat suvning barcha tirik mavjudot uchun asosiy hayot manbai ekanligini yaqqol ko‘rsatib beradi.
Boshqa bir oyatda esa: "U osmondan suv tushirib, u bilan barcha o‘simlik navlaridan undirib chiqaradi..." (An'om surasi, 99-oyat) deb marhamat qilinadi. Bu oyatlar suvning nafaqat inson, balki butun borliq, o‘simliklar va hayvonot olami uchun ham muhim ahamiyatga ega ekanligini ta'kidlaydi.
Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallamning hadislari ham suvdan to‘g‘ri foydalanishga targ‘ib qiladi. Ul zot hatto tahorat olayotganda ham suvni isrof qilmaslikka chaqirganlar. Rivoyatlarda kelishicha, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bir sa' (taxminan 3,5 litr) suv bilan g‘usl qilganlar va bir mudd (taxminan 0,8 litr) suv bilan tahorat olganlar. Bir kuni Sa'd roziyallohu anhuning tahorat olayotib, suvni ko‘p ishlatayotganini ko‘rib: "Bu qanday isrof?" dedilar. Sa'd: "Tahoratda ham isrof bo‘ladimi?" deb so‘raganlarida, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: "Ha, hatto oqib turgan daryoning bo‘yida bo‘lsang ham", dedilar. (Imom Ahmad va Ibn Moja rivoyati)
Bu hadis suvdan foydalanishda haddan oshmaslik, hatto mo‘l-ko‘l bo‘lgan sharoitda ham tejamkor bo‘lish zarurligini ta'kidlaydi.
Suvni isrof qilish — harom
Islomda isrof har qanday ne'matni behuda sarflash, shuningdek, me'yordan ortiqcha ishlatish hisoblanadi. Suv ham bu qoidadan mustasno emas. Suvni isrof qilish, behuda oqizish, uni noto‘g‘ri boshqarish shariatda qoralanadi va gunoh hisoblanadi. Musulmon kishi nafaqat o‘zining shaxsiy ehtiyojlari uchun suvdan oqilona foydalanishi, balki jamiyat va kelajak avlodlarning ham suvga bo‘lgan huquqini inobatga olishi lozim.
Suvdan oqilona foydalanishning amaliy jihatlari
Islom dinining ko‘rsatmalari nafaqat nazariy, balki amaliy jihatdan ham suvdan tejamkorlik bilan foydalanishga chorlaydi. Buni bir necha yo‘nalishda ko‘rish mumkin:
1. Kundalik hayotda tejamkorlik
* Tahorat va g‘usl: Yuqorida zikr qilingan hadisga amal qilib, tahorat va g‘usl qilishda suvni me'yorida ishlatish. Jo‘mrakni keraksizga ochiq qoldirmaslik.
* Idish yuvish va kir yuvish: Idishlarni va kirlarni yuvishda ham suvni tejashga e'tibor berish. Ko‘p suv sarflaydigan texnikalardan oqilona foydalanish.
* Hojatxona va hammom: Hojatxonadan foydalanganda va hammomda cho‘milganda ham suvni isrof qilmaslik.
* Avtomobil yuvish: Avtomobillarni yuvishda chelakdan yoki suv purkagichdan foydalanish, shlangni doimiy ochiq qoldirmaslik.
2. Qishloq xo‘jaligida suvni boshqarish
O‘zbekiston kabi qurg‘oqchil iqlimga ega mamlakatlarda qishloq xo‘jaligi suvning eng katta iste'molchisi hisoblanadi. Shu sababli, bu sohada suvni oqilona boshqarish juda muhimdir. Islom ta'limotlari ushbu sohaga ham tegishli:
* Samarali sug‘orish usullari: Tomchilatib sug‘orish, yomg‘irlatib sug‘orish kabi suvni tejaydigan zamonaviy sug‘orish texnologiyalarini joriy etish.
* Ekin tanlash: Suvga kam talabchan ekinlarni ekishga ustuvorlik berish.
* Suv zaxiralarini boshqarish: Daryolar, kanallar va ariqlardagi suvni to‘g‘ri taqsimlash va yo‘qotishlarning oldini olish. Suv omborlari qurish orqali suvni saqlash va undan samarali foydalanish.
* Tuproq unumdorligi: Tuproq unumdorligini oshirish orqali ekinlarning suvga bo‘lgan talabini kamaytirish.
3. Suv resurslarini himoya qilish
Suvni nafaqat tejash, balki uning tozaligini va sifatini saqlash ham Islom nuqtai nazaridan muhimdir.
* Suv havzalarini ifloslanishdan asrash: Daryolar, ko‘llar va boshqa suv manbalariga chiqindilarni tashlamaslik, ularni kimyoviy moddalar bilan ifloslantirmaslik.
* Oqova suvlarni tozalash: Sanoat va maishiy oqova suvlarni tozalash inshootlari orqali suv havzalariga tushirishdan oldin tozalash.
* Atrof-muhitga g‘amxo‘rlik: Atrof-muhitni, jumladan, suv ekotizimini himoya qilishga qaratilgan harakatlarda faol ishtirok etish.
Xulosa
Suvdan oqilona foydalanish — bu nafaqat ekologik majburiyat, balki har bir musulmon uchun diniy burch hamdir. Islom dini suvni Allohning insoniyatga ato etgan bebaho ne'mati sifatida qadrlaydi va uni isrof qilishdan qat'iyan qaytaradi. Har birimiz kundalik hayotimizda, qishloq xo‘jaligida va sanoatda suvdan tejamkorlik bilan foydalanishimiz, suv resurslarini asrab-avaylashimiz, kelajak avlodlar uchun toza va yetarli miqdorda suv qoldirishimiz shart. Zero, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning hadislarida aytilganidek: "Musulmonlarning mulkida uchta narsada sheriklik bor: suvda, yaylovda va olovda." Bu hadis suvning barcha insoniyatga tegishli ekanligini va uni oqilona boshqarish har bir kishining zimmasidagi mas'uliyat ekanligini anglatadi.
Abdukarimov Otabek
ta'lim muassasasi 2-kurs talabasi
