Яратилиш санаси 24.09.2022

Xat turlari - (1-qism)

Muhaqqaq xati - bu xatning ko`proq qismi tekisdir, qolgan bo`laklari dumaloq shakldadir. Shuning uchun bu xatning ma`qaliy va ko`fiy xatlariga o`xshashligi boshqa xatlarga nisbatan ko`proqdir. Shu sababdan Ibn Muqla bu xatga muhaqqaq deb nom berdi. Boshqa turdagi xatlardan birinchi deb bildi.

Rayhoniy xati - ko`fiydan kelib chiqqan. Bu nom xatning yozilishi shakl jihatidan rayhonga o`xshashligida. Ko`fiy va rayhoniy xatlarning ixtirochisi Ibn Bavvob (vaf.mil.1022y.) bo`lgan.

Suls xati - bir narsaning uchdan bir hissasi yoki uchinchi hissasi demakdir. Suls xati deyilishiga sabab shuki, bunda qalamning uchinchi hissasi ishlatiladi yoki suls xati ta`limida qalamning uchdan bir hissasi ko`proq ishga solinadi. Ibn Bavvob birinchi bo`lib suls xati harflarining shaklini nuqta o`lchovlariga asoslagan va suls xatining grafik asoslarini ixtiro etgan.

Tavqi` xati - bu xatning yarmi tekis, yarmi yumaloq chiziqdan tashkil topgan. Ma`qaliy va ko`fiy xatlariga o`xshashligi bor. Tavqi` deyilishiga sabab shuki, ilgari qozilar qozixona hujjatlarining boshiga yoziladigan so`zlarni shu xat bilan yozganlar.

Qozilar va hokimlar hujjatlarni shu tavqi` xati bilan imzolardilar. Idora va mahkamalarda farmonlarga, maktublarga, qo`lyozmalarga tavqi` uslubida imzo qo`yilgan.

Nasx xati - ixtirochisi mashhur san`atkor xattot Ibn Muqla hisoblanadi. Bu xat yuzaga chiqib, shuhrat qozongandan keyin boshqa xatlarning barchasi mansux, ya`ni ishlatishdan qoldirildi. Ilmiy adabiyot va qo`lyozmalarda ko`p uchraydigan g`ubor xati nasx xatining mayda qalamda yozilishidir. Matnlar raqamlarga o`xshab juda mayda qilib yozilgani uchun g`ubor deb aytilgan. G`ubor xatining ixtirochisi -Said Qosim.